Yeşil Yeni Düzen istihdam ve geçim kaynakları yaratabilir

Noam Chomsky

Tarih, korkunç savaşlar, tarif edilemez işkenceler, katliamlar ve temel hakların her türlü ihlaliyle dolu. Ancak, tanınabilir veya tolere edilebilir herhangi bir biçimde organize insan yaşamının yok olma tehdidi, tamamen yeni bir durumdur. Şu anda yaşanan çevre krizi, insanlık tarihinde gerçekten benzersizdir ve gerçek bir varoluşsal krizdir. Bugün hayatta olanlar, insanlığın kaderini ve 65 milyon yıldır görülmemiş bir hızla yok ettiğimiz diğer türlerin kaderini belirleyecekler. 65 milyon yıl önce, devasa bir asteroit Dünya'ya çarptı, dinozorların çağını sona erdirdi ve bazı küçük memelilerin evrimleşerek, daha önceki asteroit gibi yaşama benzer bir tehdit oluşturmalarının önünü açtı. Ancak bizler, bir seçim yapma şansına sahip olduğumuz için onlardan farklıyız.

Bu arada, dünya bizlerin hayal edilemeyecek boyutlarda bir felakete doğru ilerlemesini izliyor. Deniz seviyelerinin bugünkünden altı ila dokuz metre daha yüksek olduğu 120.000 yıl önceki küresel sıcaklıklara tehlikeli bir şekilde yaklaşıyoruz. Buzullar 1990'lara göre beş kat daha hızlı denize kayıyor, okyanusların ısınması nedeniyle bazı bölgelerde 100 metreden fazla buz kalınlığı kaybediliyor ve mevcut kayıplar her on yılda bir ikiye katlanıyor. Buz tabakalarının tamamen kaybolması, deniz seviyesini yaklaşık beş metre yükseltecek, kıyı şehirlerini sular altında bırakacak ve başka yerlerde, örneğin Bangladeş'in alçak ovalarında, tamamen yıkıcı etkilere yol açacaktır.

Bu, gözlerimizin önünde olup bitenlere dikkat edenlerin birçok endişesinden sadece biri.

İklim bilimcileri bu konuya büyük önem veriyor ve ciddi uyarılar yayınlıyor. Aralık 2019'da yıllık küresel iklim raporunu yayınlayan Dünya Meteoroloji Örgütü Genel Sekreteri Petteri Taalas, “Durum giderek kötüleşiyor. İklim değişikliğinin etkilerini azaltmak için harekete geçmek her zamankinden daha acil. Tek çözüm, enerji üretimi, sanayi ve ulaşımda fosil yakıtların kullanımından vazgeçmek” diyor.

İsrailli iklim bilimci Baruch Rinkevich genel havayı şu sözlerle özetliyor:

Sözün kısası, bizden sonra tufan. İnsanlar burada neden bahsettiğimizi tam olarak anlamıyor. Buzdağlarının erimesini ve evlerini kaybedecek kutup ayıları düşünüyorlar. Her şeyin değişeceğini anlamıyorlar: Soluduğumuz hava, yediğimiz yiyecekler, içtiğimiz su, gördüğümüz manzaralar, okyanuslar, mevsimler, günlük rutin ve yaşam kalitesi. Çocuklarımız ya uyum sağlamak zorunda kalacak ya da yok olacak. Farklı giyinmek, farklı davranmak, farklı yaşamak zorunda kalacaklar. Bu benim için değil. Ben burada olmayacağım için mutluyum.

Bu tür felaketleri önlemek mümkün mü? Kuşkusuz. İyi düşünülmüş ve sağlam öneriler var; ancak, önümüzdeki görev çok büyük ve fazla zaman yok. Devletler bu sorunu aşmaya kararlı olsalar bile, bu zorlu bir görev olacaktır. Bazıları kararlıdır. Ancak, insanlık tarihinin en güçlü devletinin, kendilerini uçuruma doğru koşmaya adayan bir suç çetesi olarak tanımlanabilecek bir grubun liderliğinde olduğu gerçeğini göz ardı etmek imkansızdır.

Onların planladıkları suçların boyutunu ifade edecek kelimeler bulmak bile zor. Küçük ama anlamlı bir örnek, Başkan Trump'ın Ulusal Karayolu Trafik Güvenliği İdaresi tarafından hazırlanan ve yeni otomotiv emisyon standartlarının iptal edilmesini talep eden 500 sayfalık bir çevre değerlendirmesidir. Mantıklı bir argümanları var. Çalışma, yüzyılın sonuna kadar sıcaklıkların 4 santigrat derece artacağını öngörüyor. Otomobil emisyonları bu artışa çok fazla katkıda bulunmuyor ve oyun neredeyse bittiğine göre, gezegen yanarken biz de eğlenelim.

Göz ardı edilemeyecek bir sorunla karşı karşıyayız. Fransız sarı yelekliler hareketi sorunu açıkça ortaya koydu: Fransa hükümeti dünyanın sonundan söz ediyor, ama biz ay sonunu getiremiyoruz. Yenilenebilir enerjiye geçiş, genel olarak çok daha yaşanabilir bir çevre yaratmalı, ancak bu geçiş şoku kaldıramayacak bazı çalışanlara kaçınılmaz olarak zarar verecektir. Bu ve diğer birçok sorunu çözmek için dikkatli bir planlama gerekiyor. Bu konuda yapılabilir ve somut çözümler önerildi.

Yeşil Yeni Anlaşma bizi doğru yöne götürüyor. Alexandria Ocasio-Cortez ve Ed Markey'in bunu nasıl sundukları konusunda sorular sorabilirsiniz. Ancak, genel fikir oldukça doğru. Ve bunun nasıl işe yarayabileceğini tam olarak açıklayan çok sağlam çalışmalar var. Örneğin, Massachusetts Üniversitesi Amherst'te çok iyi bir ekonomist olan Robert Pollin, bu konuyu kapsamlı ve ayrıntılı bir şekilde ele almış ve bu tür politikaları çok etkili bir şekilde nasıl uygulayabileceğinizi, bunun da aslında daha iyi bir toplum yaratacağını ayrıntılı bir analizle açıklamıştır. Bu programdan zarar görmeyeceksiniz, aksine kazançlı çıkacaksınız.

Yenilenebilir enerjinin maliyeti çok hızlı bir şekilde düşüyor. Fosil yakıtlara verilen büyük sübvansiyonları ortadan kaldırırsanız, yenilenebilir enerji muhtemelen şimdiden daha uygun maliyetli hale gelmiştir. Bu ciddi krizi hafifletmek, hatta belki de aşmak için uygulanabilecek ve gerçekleştirilebilecek birçok yol var. Dolayısıyla GND'nin temel fikri, bence tamamen savunulabilir, hatta aslında vazgeçilmez.

Peki, bugünün Yeşil Yeni Anlaşması ile 1930'ların Yeni Anlaşması arasındaki fark nedir? Birkaç fark var. Bir fark, büyük ölçekli işçi hareketleridir. 1930'lar, CIO'nun (Endüstriyel Örgütlenme Kongresi) kurulduğu dönemdi. 1920'lerde, ABD işçi hareketi neredeyse yok edilmişti. Unutmayın, bu toplum büyük ölçüde iş dünyası tarafından yönetilen bir toplumdur. Amerikan işçi tarihi, benzer ülkelerden çok farklı olarak oldukça şiddetlidir. Ve 1920'lere gelindiğinde, oldukça etkili ve militan işçi hareketi büyük ölçüde ezilmişti. İşçi tarihinin en önemli eserlerinden biri, büyük işçi tarihçilerinden David Montgomery tarafından yazılan The Fall of the House of Labor: The Workplace, the State, and American Labor activism, 1865-1925 (İşçi Evi'nin Düşüşü: İşyeri, Devlet ve Amerikan İşçi Hareketi, 1865-1925) adlı kitaptır. Montgomery, işçi hareketinin neredeyse tamamen yok edildiği 1920'lerden bahsediyordu. 1930'larda ise işçi hareketi yeniden canlandı.

Büyük çaplı örgütlenme faaliyetleriyle yeniden canlandı. CIO örgütlenmesi başladı. Grev eylemleri oldukça militan bir nitelikteydi. Oturma grevlerine yol açtılar. Oturma grevi, iş dünyası için gerçek bir uyarı işaretidir, çünkü oturma grevinden öte bir adım daha vardır. Oturma grevinden sonraki adım şudur: "Fabrikayı kendimiz işleterek çalıştıralım. Patronlara ihtiyacımız yok. Fabrikayı kendimiz işletebiliriz. Öyleyse, onlardan kurtulun. Tamam mı?" Bu gerçek bir devrimdir, gerçekleşmesi gereken türden bir devrim. Bir işletmenin katılımcıları, hayatlarını kontrol eden özel sahiplerin köleleri olmak yerine, işletmeyi kendileri sahiplenecek ve kendileri işleyeceklerdir. Oturma grevi ise bundan sadece bir adım uzaktadır. Bu, sahiplik sınıfları arasında gerçek bir korku uyandırdı.

İkinci unsur, çok önemli olan, sempatik bir yönetim olmasıydı. Erik Loomis, 19. yüzyılın başlarından itibaren militan işçi eylemlerini anlatan A History of America in Ten Strikes (On Grevde Amerika Tarihi) adlı kitabında ilginç bir noktaya değiniyor. Her başarılı işçi eyleminin en azından hükümetin örtülü desteğini aldığını söylüyor. Hükümet ve mülk sahibi sınıflar işçi eylemlerini bastırmak için birleştiğinde, her zaman başarılı olmuşlardır. Bu çok önemli bir gözlemdir.

Ve 1930'larda, birçok nedenden dolayı sempatik bir yönetim vardı. Ancak militan işçi hareketleri ve sempatik yönetimin birleşimi, insanların hayatlarını büyük ölçüde değiştiren Yeni Düzen'e yol açtı. Bugün, aşılması gereken engeller olduğunu biliyoruz. Bu engelleri aşmak için, sözler ve eylemlerle mesajı şekillendirecek yollar bulmalıyız. Mesaj iki yönlüdür: Birincisi, hızlı bir şekilde ele alınması gereken varoluşsal bir krizle karşı karşıyayız; ikincisi, bunu aşmanın yolları var.

İlk kısım, en prestijli ve güvenilir dergilerde yayınlanan makalelerde yeterince basit bir şekilde ifade edilmektedir. IPCC'nin (Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli) son raporunun baş yazarı olan Oxford fizik profesörü Raymond Pierrehumbert, mevcut koşullar ve seçenekler hakkındaki incelemesine şöyle başlıyor: “Hadi bunu hemen masaya yatırın, lafı dolandırmadan. İklim kriziyle ilgili olarak, evet, panikleme zamanı. Başımız büyük belada.” Ardından, olası teknik çözümleri ve bunların çok ciddi sorunlarını inceleyerek ayrıntıları dikkatli ve titiz bir şekilde ortaya koyuyor ve “B planı yok” sonucuna varıyor. Net karbon emisyonlarını sıfıra indirmeliyiz ve bunu hızlı bir şekilde yapmalıyız.

Sıfır net karbon emisyonuna hızlı bir şekilde geçmek, Stan Cox'un önemli yeni çalışması The Green New Deal and Beyond'un ana temasıdır. Cox, gezegeni stabilize etmek için atmamız gereken birkaç adımdan biri olarak GND'yi savunuyor. Ancak Cox ve diğerlerinin de belirttiği gibi, GND fosil yakıt endüstrisine meydan okumuyor. Aslında, “fosil yakıtlar” terimi Kongre'nin GND kararlarında hiçbir yerde geçmiyor ve GND düşünce kuruluşları fosil yakıtların ortadan kaldırılmasını vurgulamıyor. Cox, çok geç olmadan bizi fosil yakıt kullanımından kurtaracak politikalar öneriyor. Ayrıca, gezegenin ekosistemini istikrarsızlaştıran ekonomik adaletsizlik biçimlerinden tarihsel olarak ayrılmaz olan sosyal, ırksal ve çevresel adaletsizlik kalıplarını kıran bir şekilde bunu yapmayı öneriyor.

Ayrıca temel değer sorunları da vardır: İyi bir yaşam nedir? Efendi-uşak ilişkisi tolere edilmeli mi? Kişinin hedefi gerçekten malların maksimizasyonu, yani Veblen'in “gösterişçi tüketim”i olmalı mı? Elbette daha yüksek ve daha tatmin edici hedefler vardır. Extinction Rebellion, Sunrise Movement ve School Strike for Climate gibi grupların dramatik eylemleri, zihinleri açmak açısından büyük değer taşıyor. Ancak bu zihinler, sahada değişiklikleri uygulamak, Green New Deal gibi yasalar çıkarmak, eğitmek ve organize etmek için aralıksız bir şekilde harekete geçmeli ve net ve kesin bir tarihe kadar fosil yakıtları aşamalı olarak ortadan kaldırmak için harekete geçmelidir.

Bu görev kolay olmayacak. Acilen üstlenilmelidir.