WMO: Beş yıl içinde küresel sıcaklıklar 1,5 °C sınırını aşabilir

Müge Okur

Dünya Meteoroloji Örgütü (WMO), önümüzdeki beş yıl içinde küresel sıcaklıkların 1,5 °C sınırını aşabileceği konusunda uyarıda bulundu.

Bilim insanları, rekor sıcaklıklar, aşırı hava olaylarının artması ve 2030 yılına kadar önemli küresel ısınma eşiklerinin aşılma riskinin artması konusunda uyarıda bulundu. Dünyanın en önde gelen iki meteoroloji kurumu, Dünya'yı daha ölümcül, ateşli ve rahatsız edici aşırı hava koşullarına itecek, birkaç yıl sürecek rekor kıran sıcaklıklara hazır olun uyarısında bulundu.

WMO ve İngiltere Meteoroloji Ofisi tarafından yakında (Haziran 2025) yayınlanan beş yıllık tahminlere göre, önümüzdeki beş yıl içinde dünyanın yıllık sıcaklık rekorunu kırma olasılığı yüzde 80, hatta 10 yıl önce belirlenen uluslararası sıcaklık eşiğini tekrar aşma olasılığı daha da yüksek.

“Küresel ortalama sıcaklıkların artması kulağa soyut gelebilir, ancak bu gerçek hayatta aşırı hava olaylarının, yani daha şiddetli kasırgalar, daha şiddetli yağışlar ve kuraklıkların daha yüksek olasılığı anlamına geliyor” dedi. Cornell Üniversitesi iklim bilimci Natalie Mahowald, hesaplamalara katılmamış ancak sonuçların mantıklı olduğunu söyledi. “Dolayısıyla, küresel ortalama sıcaklıkların artması daha fazla can kaybı anlamına geliyor.”

Neden derecenin her onda birinin önemi var?

Almanya'daki Potsdam İklim Etkisi Araştırmaları Enstitüsü direktörü Johan Rockstrom, e-postasında, insan kaynaklı iklim değişikliği nedeniyle dünyanın her 0,1 derece ısındığında “daha sık ve daha şiddetli olaylar (özellikle sıcak dalgaları, ancak kuraklık, sel, yangın ve insan kaynaklı kasırgalar/tayfunlar da dahil) yaşayacağız” dedi. Rockstrom, araştırmaya katılmamıştı.

İki kurum, ilk kez, bu on yılın sonuna kadar, dünyanın yıllık sıcaklığının Paris iklim anlaşmasında belirlenen 1,5 santigrat derece ile sınırlandırılması hedefini aşarak, 1800'lerin ortalarından bu yana daha endişe verici bir seviye olan 2 santigrat dereceye ulaşma ihtimalinin, her ne kadar düşük de olsa, olduğunu belirtti.

Önümüzdeki beş yıl içinde bir yılın 1,5 dereceyi aşma olasılığının yüzde 86, beş yılın tamamının ortalama sıcaklığının bu küresel eşiği aşma olasılığının ise yüzde 70 olduğunu hesapladılar.

Tahminler, 10 küresel bilim merkezinde bilgisayar simülasyonları kullanılarak yapılan 200'den fazla öngöriden elde edilmiştir.

On yıl önce, aynı ekipler, önümüzdeki yıllarda kritik 1,5 derece eşiğinin aşılma olasılığının yaklaşık yüzde 1 gibi benzer bir uzak ihtimal olduğunu hesaplamıştı. Sonra bu, geçen yıl gerçekleşti.

Bu yıl, sanayi öncesi döneme göre 2 derece Celsius'luk bir artış da benzer şekilde denkleme giriyor. İngiltere Meteoroloji Ofisi'nin uzun vadeli tahminler sorumlusu Adam Scaife ve bilim adamı Leon Hermanson, bunu “şok edici” olarak nitelendirdi.

Hermanson, “Bu kimsenin görmek istemediği bir şey, ancak bilim bize bunu söylüyor” dedi. 2 derece ısınma, 2015 Paris anlaşmasında belirlenen ve aşılması daha az olası görülen ikincil eşik değeridir.

Teknik olarak, 2024 yılı endüstri öncesi döneme göre 1,5 santigrat derece daha sıcak olsa da, Paris iklim anlaşmasının eşiği 20 yıl için geçerli olduğundan, bu eşik aşılmamıştır. Dünya Meteoroloji Örgütü iklim hizmetleri direktörü Chris Hewitt, son 10 yılı dikkate alarak ve önümüzdeki 10 yılı tahmin ederek, dünyanın şu anda 1800'lerin ortalarından bu yana yaklaşık 1,4 santigrat derece daha sıcak olduğunu tahmin ediyor.

Bu, dünya çapındaki hava durumu için ne anlama geliyor?

“Önümüzdeki beş yılın ortalama olarak sanayi öncesi seviyelere göre 1,5 °C daha sıcak geçeceği tahmin ediliyor. Bu, insanları sıcaktan daha iyi koruyamazsak, daha fazla insanı şiddetli sıcak dalgalarının riskine maruz bırakacak ve daha fazla ölüm ve ciddi sağlık sorunlarına yol açacaktır. Ayrıca, daha sıcak atmosferin arazileri kurutmasıyla daha şiddetli orman yangınları da bekleyebiliriz” dedi.

Hewitt, dünyanın geri kalanından 3,5 kat daha hızlı ısınmaya devam edecek olan Kuzey Kutbu'ndaki buzların erimesiyle deniz seviyesinin daha hızlı yükseleceğini söyledi.

Bilim insanları, küresel sıcaklıkların bir yürüyen merdiven gibi yükseldiğini, geçici ve doğal El Nino hava döngülerinin ise bu merdivende yukarı veya aşağı atlamalar gibi davrandığını söyledi. Ancak son zamanlarda, küresel ısınmaya katkıda bulunan El Nino'nun her atlamasından sonra, gezegen çok az düşüyor ya da hiç düşmüyor.

Stanford Üniversitesi iklim bilimci Rob Jackson, “Rekor sıcaklıklar hemen yeni normal haline geliyor” dedi.