Morgan Housel:

Yapay zeka dünyayı değiştirecek,

ancak çoğu yatırımcı yine de para kaybedecek

Paranın Psikolojisi (The Psychology of Money) ve Her Zamanki Gibi (Same as Ever) kitaplarıyla tanınan Housel, tarihin yatırımcılara tutarlı getiri sağlayamayan dönüştürücü endüstrilerle dolu olduğunu savunuyor ve “1800'lü yıllardaki demiryollarına bakın. O dönemin en dönüştürücü endüstrisiydiler, ancak neredeyse tüm demiryolu yatırımcıları para kaybetti. Aynı şey, küresel seyahati devrim niteliğinde değiştiren havayolları için de geçerliydi, ancak havayolu hisseleri servet yok edici olarak biliniyor” diyor.

Geriye dönüp baktığımızda, 1999 yılında internetin büyük bir fırsat olduğunu biliyoruz. Ancak o zamanlar birçok zeki insan bunun geçici bir moda olduğunu düşünüyordu. Aynı şekilde, geleceğin teknolojisi olacağına inandığımız birçok şey de hiç gerçekleşmedi.

Örneğin, Wright kardeşler uçağı icat ettiklerinde, bunun tek kullanım alanının ABD Ordusu olacağını düşünüyorlardı. Ticari havacılığın geleceğini öngörememişlerdi. Aynı şey 1980'lerde Bill Gates için de geçerliydi; kişisel bilgisayarların neye dönüşeceğini tahmin edemezdi.

En içeriden bilgiye sahip kişiler bile yeniliklerinin tam etkisini öngöremez. AI şüphesiz dünyayı değiştirecek, ancak onu geliştirenler bile bunun nasıl olacağını tam olarak bilmiyor. Tarih boyunca bu her zaman böyle olmuştur.

Daha önce verdiğim bir örnek, 1900'lerin başlarına geri dönersek, Amerika Birleşik Devletleri'nde 2.000 otomobil şirketi vardı. Bunların 1.997'si iflas etti ve artık yoklar. Hayatta kalanlar GM, Ford ve Chrysler'dı ve bunlardan ikisi de sonunda iflas etti. Dolayısıyla, her yeni sektörde 10 veya 20 yıl içinde şirketlerin yüzde 90'ı ortadan kalkar.

1990'lara dönersek, bu da doğru. Diyelim ki internetin geleceğin teknolojisi olduğuna inanıyordunuz. Hangi şirketlere yatırım yapardınız? AOL, AskJeeves.com... Bu şirketler artık yok. Yahoo.

Ve kimse, o zamanlar küçük bir girişim olan Google'ı veya henüz var olmayan Facebook'u söylemezdi. Mark Zuckerberg hala lisedeydi. Dolayısıyla, yeni bir sektörde trendleri doğru tahmin etseniz bile, bireysel isimleri doğru tahmin etmek bin kat daha zordur.

Bu sektörün dünyayı kökünden değiştireceğini ve yatırımcıların büyük çoğunluğunun çok para kaybedeceğini söylemek birbirini dışlayan şeyler değil bence. Yani, bu durum ABD'deki demiryolları için de geçerli. Demiryolları, 1800'lü yıllarda ABD'de ortaya çıkan ve muhtemelen en dönüştürücü yeni sektörlerden biriydi. Ülkeyi Taş Devri'nden modern dünyaya taşıdı. Tam istatistiği hatırlamıyorum, ama sanırım demiryollarının yüzde 97'si iflas etti. Yani, bu sektör dünyayı tamamen değiştirdi, daha dönüştürücü bir şey yoktu. Yine de, demiryolu yatırımcısıysanız, neredeyse herkes para kaybetti.

Aynı şey havayolları için de geçerli. Havayolları, hayal edilebilecek her şekilde toplumu tamamen dönüştürdü ve geçen yüzyılda neredeyse tüm havayolu yatırımcıları para kaybetti. Dolayısıyla, toplum için en dönüştürücü sektörlerin, yatırımcılar için en zor para kazanılan sektörler olması alışılmadık bir durum değildir. Bu arada, bunun tersi de geçerlidir. Son 100 yılın en iyi yatırımlarından bazıları sigara, bira ve tuvalet kağıdı gibi dünyayı hiç değiştirmeyen, ancak bazı durumlarda inanılmaz yatırımlar olabilen sektörlere yapılmıştır.

Bence yatırımlara etkisiyle ilgili olarak, yapay zeka ve bununla ilgili araçlar, uzun süredir devam eden bir eğilimin uzantısıdır. 20 yıl önce bile, farklı bilgilere erişim, yatırımcıları birbirinden ayıran şeydi. Buffett bunu sık sık dile getirirdi. 1960'larda bu kadar başarılı olmasının nedeni, neredeyse her yıllık raporu inceleyen tek yatırımcı olmasıydı. Binlerce raporu incelerdi. Diğerlerinin sahip olmadığı bir bilgi avantajına sahipti.

Bu, 20 veya 30 yıl önce geçerliydi. Goldman Sachs gibi şirketler, siz ve benim sahip olmadığımız bilgilere sahipti, bu yüzden daha iyi getiri elde ediyorlardı. Ancak genel olarak bakıldığında, bunun artık geçerli olmadığını düşünüyorum. Hemen hemen her yatırımcı, aynı modelleri kullanarak aynı bilgilere bakıyor. Genel olarak konuşursak, bu doğru çünkü tüm bilgiler cep telefonlarımızda ve ücretsiz. AI ise bunun sadece bir uzantısı.

Artık bilgiye sahip olmak rekabet avantajı sağlamıyor. Eskiden yıllarca süren bir eğitimle elde edilebilen bilgiler, örneğin CFA sertifikası, artık herkesin telefonunda erişebileceği bir LLM (büyük dil modeli) ile elde edilebiliyor. Bilgi ve hatta zekanın rekabet avantajı sağlamadığı bu dünyada, davranışlar daha önemli hale geliyor. Tabii ki burada kendi kitabımdan bahsediyorum, ancak herkes aynı bilgiye ve aynı modellere sahipse, en iyi davranışı sergileyen kişi kazanacaktır. Bu kesinlikle şu anda geçerli olan bir durumdur. Geçmişte böyle değildi, ancak giderek daha da öyle hale geliyor.

Bu nedenle, doğru şirketleri seçmek veya ekonominin bu çeyrekte nereye gideceğini tahmin etmek giderek daha az önemli hale geliyor. Bunlar artık önemsizleşiyor. Şu anda gerçekten önemli olan şey: Kargaşa anlarında aklınızı başınızda tutabiliyor musunuz? Panikleyecek misiniz? Davranış ve mizaç her zaman önemli olmuştur, ancak şimdi her zamankinden daha önemlidir.

Ben, herhangi bir konuda, bana birazcık bile ilginç gelen her şeyi okurum. Okuma alanım çok geniştir, her şeyi okumaya başlarım, ama çok sıkı bir filtreim vardır. Bir kitap veya makale ilgimi çekmezse, hemen bırakırım. Başladığım kitapların sadece %5'ini bitiriyorumdur herhalde. Bence birçok insan okumayı sevmiyor çünkü başladıkları her kitabı bitirmek zorunda hissediyorlar. Bence bu bir hata. Bir kitap size uymuyorsa, hemen bırakmalısınız. Bu yüzden, neredeyse her şeyi okumaya başlarım, ama ilgimi çekmezse hemen bırakırım.

Bana sorulan, “Hayatınızda ve yatırımlarınızda kahramanlarınız kimlerdir?” sorusuna yanıtıma gelince, Foo Fighters'ın There Goes My Hero şarkısında harika bir söz var: “İşte kahramanım gidiyor, o sıradan bir insan.”

Bu fikri çok seviyorum. Bu odadaki çoğu insan gibi tarihi incelerseniz, tarihin genellikle büyük şahsiyetlere odaklandığını fark edersiniz: Winston Churchill, Thomas Edison ve diğer tanınmış kişiler. Ama bu, tarihin çok küçük bir kısmı.

Tarihin büyük çoğunluğu, biraz daha iyi bir hayat sürmek, ailelerini yetiştirmek, daha iyi yaşamak için çabalayan sıradan insanlardan oluşur. En ilginç hikayeleri olan insanlar bunlardır. Bu yüzden kahramanlarımın çoğu, hiç dikkat çekmeyen, basında yer almayan, spot ışıklarının altında olmayan sıradan insanlardır. Ancak toplu olarak inanılmaz hayatlar sürerler ve dünyayı gerçekten ileriye taşırlar.