Morgan Housel:

Şu anda piyasada olan her şeyi neden görmezden gelmelisiniz?

Morgan Housel, bloglarında, podcast'lerinde ve en çok satan kitapları, Paranın Psikolojisi (The Psychology of Money) ve Her Zamanki Gibi: Değişen Dünyanın Hiç Değişmeyen Olguları Üzerine Zamansız Dersler’de (Same as Ever: A Guide to What Never Changes), yıllardır bu yönde düşünmemizi teşvik ediyor: "Şu anda piyasada olan her şeyi neden görmezden gelmelisiniz?"

Housel'in genel argümanı, insan davranışlarını incelemek, iş okulunda öğrendiklerinizden veya, brokerinizin vaazlarından çok daha fazla piyasaları anlamaya yardımcı olduğu yönündedir. Piyasaların şu anda çılgın bir modda olduğu bu dönemde, Warren Buffett, Eddie Lampert ve Barry Ritholtz gibi isimlerle eklektik bir şekilde uyumlu olan Housel'in öğretileri aslında şu anda en önemli olanlardır.

Davis Advisors'ın Başkanı ve Portföy Yöneticisi ve Berkshire Hathaway'in Direktörü Chris Davis, Housel ve Paranın Psikolojisi'nden o kadar etkilenmiş ki, çocuklarına, vaftiz çocuklarına, yeğenlerine ve bazı yakınlarına kitabın birer kopyasını göndererek, kitabı okuyup kendisine özetini gönderirlerse her birine 50 dolar vereceğini vaat etti.

Davis onlara şöyle yazdı: “Bir kitabı okumanız için size para vermem alışılmadık gelebilir; ancak, bu kitaptaki kavramları ve teknikleri anlarsanız, hayatınızın uzun vadede daha iyi olacağına inanıyorum. 50 dolarlık bir yatırım için daha iyi bir getiri düşünemiyorum.” Davis'in teklifini kaç kişi kabul etti? “Yanıt oranı yaklaşık yüzde 50‘ydi,” diyor Davis. “Keşke yanıt veren yüzde 50’ye yatırım yapıp, yanıt vermeyenlere yatırım yapmasaydım!”

Housel'un temel argümanı, piyasaların işleyişine ilişkin anlayışımızın hatalı olduğu yönündedir: “Genel olarak, finans matematik temelli bir konu gibi öğretilir: ‘İşte veriler, bunları formüle girin ve ne yapmanız gerektiğini size söyler’,” diyor. “Gerçek dünyada ise durum bundan daha farklı olamaz. İnsanların yatırım kararı duygusal bir karardır. Finansal kararları, aile dinamiklerinin devreye girdiği akşam yemeğinde alırlar. Bu kararları, güç ve kişilik mücadelelerinin yaşandığı şirket yönetim kurulu odalarında alırlar.”

Housel, “Hesap tablolarını ve verileri küçümsemek istemem, ancak bunların üzerinde bir davranış katmanı var. Tüm gerçekleri ve verileri anlasanız da davranışlarınızı kontrol edemiyorsanız, bunların hiçbir önemi yoktur,” diyor. ”Bunun tersi de var, yani davranışlarını iyi kontrol eden ama gerçekleri pek bilmeyen insanlar. Biraz para biriktirip yatırım yapan bir taşralı düşünün. Bu kişi inanılmaz derecede başarılı olabilir.”

“Bu, böyle bir durumun var olduğu çok az alandan biridir,” diye devam ediyor. ”Bir amatörün, açık kalp ameliyatında Harvard'da eğitim almış bir kardiyologdan daha iyi performans göstermesi imkansızdır. Ancak yatırımda, köylü çok başarılı olurken, hedge fon yöneticisi aynı anda batar gibi durumlar vardır.”

Harvard demişken, Housel oraya gitmedi. Kaliforniya'nın Truckee kentinde, Lake Tahoe yakınlarında, Placerville'deki Marshall Hastanesi'nde acil servis doktoru ve hemşire olan bir ailenin oğlu olarak büyüdü. Genç Morgan, o zamanlar Squaw Valley (şimdiki Palisades Tahoe) olarak bilinen yerde kayak yarışçısıydı ve bu sporda yeteneğini sergiliyordu. “18 ya da 19 yaşında, tüm arkadaşlarım üniversiteye giderken ben iki haneli sayıları bile zor toplarken, kesinlikle 'Oh, lanet olsun' dediğim bir an yaşadım,” diyor.

Housel, Truckee'deki yerel bir topluluk kolejinde eğitime başladı. Reno'daki Nevada Üniversitesi'nde bir yıl okuduktan sonra, Güney Kaliforniya Üniversitesi'ne transfer oldu ve burada ekonomi diploması aldı.

“Planım, ya bir hedge fon yöneticisi ya da yatırım bankacısı olmaktı” diyor. “Bu terimlerin ne anlama geldiğini gerçekten bilmiyordum, ama çok para kazandıklarını biliyordum.” 2008'deki ekonomik krizin ortasında mezun olan Housel, bir özel sermaye şirketinden işten çıkarıldı ve ‘çaresizlikten’ Motley Fool'da yazarlık yapmaya başladı.

Fool'da çalışırken ve The Wall Street Journal için yazılar yazarken, Housel, Collaborative Fund'ın kurucusu ve yönetici ortağı Craig Shapiro'dan bir telefon aldı. Shapiro, onu risk sermayesi şirketine, sadece piyasalar hakkında yazmak için katılmaya ikna etti.

Housel başka takipçiler de kazandı. “Morgan'ı ilk kez ‘Riskin Üç Yüzü’ adlı bir blog yazısı sayesinde tanıdım,” diyor Markel Group'un CEO'su Tom Gayner. Markel Group, bazılarına göre mini Berkshire Hathaway'e benzeyen çok çeşitli iş kollarına sahip bir holding şirketidir. “Morgan'ın lise yıllarında kayak yaparken yaşadığı trajik kaza hakkında yazılmış bir yazıydı.” ‘Bu yazıyı okuyup ağlamayanların ön beyin lobunda bir sorun var demektir. ’Bu adam önemli şeylerin derinlemesine farkında' dedim.”

Gayner, Housel'ı Markel'in yönetim kuruluna davet etmek için onun yaşadığı Seattle'a uçtu. “O günün sonunda bir restoranda oturuyorduk,” diye hatırlıyor Gayner, “Morgan bana ‘Neden beni yönetici olarak istiyorsunuz?’ diye sordu. Ben de ona ‘Çünkü sen hayatımda tanıştığım en olgun 38 yaşındasın’ dedim.”

Housel hayranları, mentorlarının yeni kitabı The Art of Spending Money'nin bu sonbaharda çıkacağını duyunca çok sevinecekler. Housel şöyle diyor: “İlk kitabım The Psychology of Money, yatırım, tasarruf ve bileşik faiz yoluyla nasıl servet edinileceğini anlatıyordu. Bu kitap ise o servetle ne yapılacağını anlatıyor. Kıskançlık, imrenme ve komşularla yarışma gibi konuları derinlemesine ele alıyor.”

Ritholtz Wealth Management'ın başkanı ve yatırım direktörü Barry Ritholtz şöyle diyor: “Dürüst olalım. Hisse senetleri ve veriler hakkında konuşmak insanların gözlerini dondurabilir. Morgan'ın çalışmalarında sevdiğim şey, finans dünyası hakkında insanların gerçekten anlayabileceği harika hikayeler anlatması.”

Housel'ın bağımsızlık hakkında, “Zenginlik, bağımsızlık için kullanabildiğiniz ölçüde, zaman içinde paranızın getirebileceği en yüksek yatırım getirisidir” diyor: “Paradan tek istediğim budur. Biriktirdiğim her dolar, benim sahip olduğum ve başkalarının sahip olmadığı geleceğimin bir parçasıdır. Her sabah uyanıp ’Bugün ne istersem yapabilirim' demek, her zaman harika hissettiren bir yaşam tarzıdır.”

“Bazen, kendilerini finansal olarak bağımsız sanan, yüksek net değere sahip insanlarla karşılaşırsınız, ancak çoğu zaman onlar bağımsız değildir” diyor. ”Onlar tamamen patronlarına veya hissedarlarına bağımlıdır.”

Housel'in şu anki piyasa hakkındaki görüşünü de şöyle özetliyor: “Borsayı çok yakından takip ediyorum. Her gün, tüm gün boyunca takip ediyorum, ancak bu, yatırımcı olarak aldığım kararları asla etkilemiyor. Önümüzdeki 50 yıl boyunca sahip olmayı umduğum endeks fonlarına dolar maliyet ortalaması yöntemiyle yatırım yapıyorum. Bunun bir çelişki olduğunu düşünmüyorum, çünkü piyasalar insan davranışlarına açılan çok ilginç bir pencere.”

Housel, makalelerden çok kitap okumayı seven bir okur:

“Okuma felsefem, çok geniş bir huni ile başlayıp sonra sıkı bir filtre uygulamaktır. Bilim, tarih veya kültürle ilgili bir kitap okumaya başlarım, ama bana uymazsa hemen kapatıp bir sonrakine geçerim. Bence bu kadar geniş bir ağ attığınızda, noktalar birbirine bağlanmaya başlar ve davranışların ne kadar geniş olduğunu fark edersiniz. Kuşkusuz, kitaplardan makalelerden daha fazla şey öğrenirsiniz. 2015 yılında yazdığım veya okuduğum tek bir makale bile sayamam, ama 15 yıl önce okuduğum kitapların ayrıntılarını anlatabilirim San Juan Adaları'nda, Washington eyaletindeki Lopez Adası'nda bir evi olan bir aile dostumuz var. 2007 yılında arka verandada oturmuş The Black Swan kitabını okuyordum. O kitap hayatımı değiştirdi.”

Housel'a ilham veren bazı kişiler sizi şaşırtabilir. “Artık pek bahsetmediğimiz Eddie Lampert vardı, çünkü o bir nevi parladı ve söndü. Başlangıçta bir idol gibiydi. Sanki sihirli bir dokunuşu vardı ve onunla ilgili bulabildiğim her şeyi okudum. Ayrıca petrol tüccarı T. Boone Pickens de vardı. Kişiliğini, enerjisini ve geleneksel Wall Street'e karşı tam kayıtsızlığını seviyordum. Dallas'taki ofisinde onunla röportaj yaptım ve tam bir kovboy gibiydi, sanki bir filmden çıkmış gibi. Ama kovboy görünüşünün altında, petrol piyasasının işleyişini muhtemelen o anda yaşayan herkesten daha iyi anladığı da açıktı.”

Housel'in büyük bir Berkshire hayranı olması şaşırtıcı değil. “Klişe gibi gelebilir, ama Buffett ve [merhum Charlie] Munger olmasaydı yatırımcılığa asla girmezdim” diyor. ”Onları bu kadar çekici kılan şey, özellikle genç ve eğitimsizken, bazı esrarengiz türev stratejilerin aksine, söyledikleri her şeyi anlayabilmemdi, ya da en azından anlayabildiğimi sanıyordum. Sıradan insanlarla açık ve anlaşılır bir şekilde iletişim kurma becerisi çok, çok zordur. Zekanın en yüksek göstergesi, karmaşık bir şeyi basit terimlerle açıklayabilme yeteneğidir.”

Barron's Genel Yayın Yönetmeni Andy Serwer