Enflasyon şaştı, sosyal yardımlar hızlanarak artıyor, yoksul sayısı 11,5 milyon oldu

Levent Gürses

Enflasyon alım gücünü erittikçe fakirleşme hızlanarak artıyor. Aileler geçinmek için mal varlıklarını satmaya, kredi kartları ve tüketici kredileriyle borçlanmaya ve şehirlerden göç etmeye başladı. Diğer yandan ekonomi politikaları nedeniyle zorlanan şirketler ilk iş olarak çalışanları işten çıkarmaya hız verdi. İşsizlik de artışa geçerken geçen hafta, Meclis’te Aile Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’nın bütçesi görüşülürken, yoksulluğu boyutları ortaya çıktı.

Diğer yandan bu yoksulluğun en büyük nedeni enflasyonda başarı sağlanamıyor. Sürekli tahminlerini değiştiren Merkez Bankası son raporunda, 2025 sonu enflasyon tahminini yüzde 32 ile yukarı çekti. Ancak 2026’da yarı yarıya düşürülerek yüzde 16 olarak öngördü.

Pek inandırıcı gelmeyen bu öngörü için kredi derecelendirme kuruluşu Standard & Poor’s, enflasyonu yarı yarıya düşürmek için maliye politikasının sıkılaşması, harcamaların kontrol altına alınması gerektiğini belirtti.

Haftanın önemli gelişmeleri şöyle:

11,8 milyon aşırı yoksul var, sosyal yardım bütçesinde seçim hazırlığı

Meclis Plan ve Bütçe Komisyonu’nda görüşülen Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’nın 2026 yılı bütçesi 11,8 milyon yurttaşın aşırı yoksulluk çektiğini ortaya koydu. Sosyal yardım bütçesi 2026 yılı için 2025'e oranla yüzde 29,5 artışla 284 milyar 470 milyon TL olarak teklif edilmesine karşılık 2027 yılı için 2026'ya oranla yüzde 126,5 artışla 644 milyar 347 milyon TL olarak teklif edildi.  2027 için öngörülen yüksek oranlı artış "seçim hazırlığı" olarak yorumlandı.

Birgün gazetesinin haberine göre, Bakanlığın, “Yoksullukla Mücadele ve Sosyal Yardımlaşma” kalemine 2026 yılı için ayırdığı bütçenin büyüklüğü ise “AKP, yoksulluğun üzerini bütçe ile örtüyor” eleştirilerinin haklılığını gözler önüne serdi. CHP Milletvekili Tahsin Ocaklı,  “Siz yardım edilmiş yoksullar istiyorsunuz, biz ise ortadan kaldırılmış bir yoksulluk istiyoruz” dedi.

Bakanlığın, bütçesi yıllar itibarıyla şöyle: 2023: 91 milyar 582 milyon TL, 2024: 205 milyar 861 milyon TL, 2025: 219 milyar 723 milyon TL, 2026: 284 milyar 470 milyon TL.

Bakanlığın 2025’in ilk yarısına yönelik raporlarından bazı çarpıcı rakamlar şöyle: Oturulamayacak derecedeki hane sayısı: 11 bin, Aşırı yoksul sayısı: 11,8 milyon, GSS borçlusu sayısı: 8 milyon 217 bin 937, Elektrik tüketim desteği alan sayısı: 3 milyon 461 bin 452

Merkez Bankası 2025 enflasyonunu  %32'ye çıkardı, 2026 ise %16

2025 yıl sonuna ilişkin enflasyon beklentisi yüzde 25-29 aralığından yüzde 31-33 aralığına çıkarıldı. Merkez Bankası Başkanı Fatih Karahan, yılın dördüncü ve son Enflasyon Raporu'nu kamuoyuyla paylaştı.

Karahan'ın sunumuna göre, 2026 TÜFE ara hedefi yüzde 16'da tutuldu, tahmin aralığı da bir önceki raporda olduğu gibi yüzde 13-19 olarak belirlendi. 2026 enflasyon ara hedefinin ve tahmin aralığının değiştirilmemesi yılbaşında ücret artışlarının bu çerçevede belirleneceği yönündeki beklentileri artırdı.

TCMB Başkanı Karahan enflasyonun yüzde 70 olasılıkla, 2025 yıl sonunda yüzde 31-33 aralığında gerçekleşmesini beklediklerini açıkladı. Böylece yıl sonu enflasyon tahmini yüzde 32 oldu. Önceki tahmin yüzde 27 seviyesindeydi. 14 Ağustos’ta açıklanan bir önceki raporda 2025 yıl sonu için tahmin aralığı yüzde 25-29 olarak açıklanmıştı.

CHP Grup Başkanvekili Ali Mahir Başarır, TCMB Başkanı Fatih Karahan’ın yılın son enflasyon raporuna tepki göstererek Merkez Bankası’nın tahminlerindeki tutarsızlığa dikkat çekti. Başarır, “Üç ay öncesini göremeyen Merkez Bankası, 2026’da yüzde 16 enflasyon öngörüyor. Buna kim inanır?” dedi.

Merkez Bankası'nın enflasyon raporlarında tahminler şu şekilde değişti:

2024 Şubat: %14, Mayıs: %14, Ağustos: %14, Kasım: %21.

2025 Şubat: %24, Mayıs: %24, Ağustos: %27, Kasım: %32

S&P: Enflasyonu yarıya düşürmek için maliye politikası sıkılaşmalı

S&P Global Ratings Kıdemli Direktörü Frank Gill, faiz artışlarının tek başına enflasyonu kontrol altına almak için yeterli olmayacağını belirterek, para politikasının maliye politikası ve yapısal adımlarla desteklenmesi gerektiğini vurguladı. "Harcama tarafında bazı kısıtlamalar var ancak gelecek yıl enflasyonu mevcut seviyesine göre yarı yarıya düşürmek için maliye politikası belki de daha da sıkılaştırılmalı" dedi.

Gill, Türkiye'nin uzun vadeli kredi notunun yatırım yapılabilir seviyeye dönme sürecinde enflasyonun tek haneye düşürülmesinin belirleyici rol oynayacağını kaydetti. Türkiye'de hane halkının altın ve döviz talebinin güçlü seyretmesi ve tüketimin istenen seviyeden yüksek olması nedeniyle özellikle çekirdek enflasyonun düşmesinin zorlaştığına işaret etti. Yaz sezonunda yaşanan kuraklığın da gıda fiyatlarına olumsuz etki yaptığını vurgulayan Gill, "Bizim tarafımızda, Türkiye'nin mevcut uzun vadeli kredi notu BB- ve görünüm durağan. Şu an için bu seviyenin makul olduğunu düşünüyoruz.

Şu ana kadar çekirdek enflasyonun kalıcılığına ve gıda enflasyonuna yönelik risklerin oldukça iyi kontrol altına alındığını ancak risklerin sürdüğünü söyleyen Gill, "Merkez Bankası'nın 2026 yıl sonu enflasyon hedefi yüzde 16. Bizim gelecek yıl için ortalama enflasyon tahminimiz yüzde 20 seviyesinde" dedi.

Faiz inişe geçince konut satışları hızlanıyor

Faizler düşüş sürecine girince, yatırım amaçlı alımların ağır bastığı konutta satışlar da hızlandı. Türkiye genelinde konut satışları Ekim ayında 164 bin 306 oldu. Böylece bu yılın en yüksek aylık satışına ulaşıldı. Ekim aylarına bakıldığında 2024'ün ardından en yüksek 2. satış gerçekleşti. Ancak geçen yılki rekora göre yüzde 0,5 azalma görüldü.

Bu yılın Ocak-Ekim döneminde gerçekleşen ipotekli konut satışları bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 64,0 oranında artarak 186 bin 20 oldu. İpotekli konut satışları Ekim ayında bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 11,5 oranında artarak 23 bin 527 oldu. Ekim ayında toplam konut satışları içinde ilk el konut satışının payı yüzde 33,4 oldu. Konut satışının en yüksek olduğu iller İstanbul, Ankara ve İzmir olurken, en düşük satış yapılan kentler Ardahan, Bayburt ve Dersim olarak kayıtlara geçti.

Sanayi üretiminde 5 ayın en hızlı düşüşü

Türkiye'nin sanayi üretimi eylülde aylık yüzde 2,2 gerileyerek son 5 ayın en hızlı düşüşünü kaydetti. Sanayi üretimi yıllık yüzde 2,9 arttı. Eylül verileri, Türkiye ekonomisinin yılın son çeyreğine zayıf bir üretim ivmesiyle girdiğini gösteriyor.

Sanayi üretiminin Nisan’dan beri en büyük düşüşü göstermesini değerlendiren Prof. Dr. Şenol Babuşçu, "Aylık dalgalı ve yönsüz üretim, ekonomideki belirsizliğin en net yansıması" dedi,

Sanayinin alt sektörleri arasında en büyük düşüş imalat sanayinde yaşandı. İmalat sanayi endeksi aylık bazda yüzde 2,3 azalırken, yıllıkta yüzde 2,7 arttı.

Yaşama maliyeti katlandı; İstanbul için 104 bin, beslenmek için 27 bin TL

İstanbul Planlama Ajansı’nın (İPA) aylık olarak yayımladığı ‘İstanbul’da Yaşam Maliyeti Araştırması’nın Ekim 2025 sonuçları açıklandı. İstanbul’da yaşamanın maliyeti Ekim'de yıllık yüzde 42,30, aylık yüzde 2,82 arttı.

Böylece İstanbul’da dört kişilik bir ailenin ortalama yaşam maliyeti 104 bin 927 liraya ulaştı. İstanbul’da ortalama yaşam maliyeti Eylül'de ilk kez 2 bin 882 lira artışla 100 bin liranın üzerine çıkarak 102 bin 45 olarak hesaplanmıştı. Yaşam maliyeti Ocak ayından bu yana neredeyse bir asgari ücret kadar, 22 bin 47 lira artış kaydetti.

Diğer yandan DİSK Birleşik Metal İş BİSAM’a göre 4 kişilik bir ailenin beslenmesi için aylık yapması gereken harcama tutarı Ekim 2025 için 26 bin 925 lira oldu. Bu harcama tutarı sadece gıda için yapılması gereken minimum tutar. BİSAM a göre yoksulluk sınırı ise 93 bin 135 lirayı buldu.

Altın yeniden zirveye tırmanıyor; ons altın yeniden 4.200 dolar seviyesinde

Altın fiyatları yeniden yükseliyor. Londra'da spot altının onsu 14 Kasım Cuma sabahı itibarıyla, 4.189 dolara çıkarak son bir haftada yüzde 4,76 değer kazandı. Altın haftaya 4 bin dolar seviyesinden başladı. Gümüşün onsu ise 52,98 dolara çıkarak haftalık yüzde 9,34 yükseldi.

13 Kasım itibarıyla gram altın güne yükselişle başladı, 5.720 TL’den işlem gördü. Çeyrek altın 9 bin 693 liradan, cumhuriyet altını ise 38 bin 622 liradan satılıyor.

Uzmanlar, ABD hükümetinin yeniden açılması ve Fed’in faiz indirimi beklentilerinin altındaki yükselişi desteklediğini belirtiyor. ABD hükümetinin yeniden açılmasının ekonomik veri akışını yeniden başlatacağı ve ABD Merkez Bankası'nın (Fed) faiz indirimlerine devam edeceğine ilişkin beklentilerle yükseliş serisini beş güne taşıdı.

Fiyatlarda yaşanan son düşüşün trend değişimi değil, piyasanın “buhar tahliyesi” olduğu belirtiliyor. Saxo Bank Emtia Strateji Başkanı Ole Hansen, faiz indirimi beklentileri, jeopolitik riskler ve merkez bankası alımlarının uzun vadede altını desteklemeye devam edeceğini belirtiyor.

Zürih merkezli İsviçre bankası UBS de, son düşüşü “geçici bir ara” olarak değerlendiriyor ve altın fiyatlarının ons başına 4.700 dolara yükselme potansiyeli olduğunu öngörüyor.

Cari işlemlerde aylık 1,1 milyar dolar fazla, yıllıkta açık 20 milyar dolar

Türkiye'nin cari işlemler dengesi, Eylül ayında 1 milyar 112 milyon dolar fazla verdi. Cari denge Temmuz'da 1 milyar 738 milyon dolar, Ağustos'ta da 5 milyar 418 milyon dolar fazla vermişti. Cari işlemler art arda üçüncü ayda da pozitif seyrini sürdürdü.

Yıllıklandırılmış verilere göre, Eylül ayında cari açık yaklaşık 20,1 milyar dolar olurken, ödemeler dengesi tanımlı dış ticaret dengesi de 64,8 milyar dolar açık verdi. Aynı dönemde hizmetler dengesi 62,6 milyar dolar fazla verirken, birincil ve ikincil gelir dengesi sırasıyla 17,6 milyar dolar ve 308 milyon dolar açık verdi.

Ekonomist Haluk Bürümcekçi, cari dengenin 2023'te 41,5 milyar dolar açık verdiğini, bu değerin 2024'te 10,5 milyar dolara gerilediğini anımsatarak, "Finansal koşullardaki sıkılaşma, küresel belirsizlikler ve enerji maliyetlerindeki oynaklık azalırken, yıl sonu cari açık tahminimizi 22 milyar dolar olarak koruyoruz" dedi.

Ekim ayında bütçe açığı; 196 milyar TL, yıllık açık 59 milyar $

Hazine nakit dengesi, Ekim ayında yaklaşık olarak 196 milyar TL açık verdi. Hazine ve Maliye Bakanlığı verilerine göre, geçen ay Hazine'nin nakit gelirleri 1 trilyon 138 milyar 210 milyon lira, nakit giderleri 1 trilyon 334 milyar 89 milyon lira oldu.

Faiz dışı giderler 1 trilyon 174 milyar 234 milyon lira, faiz ödemeleri ise 159 milyar 855 milyon lira olarak gerçekleşti. Faiz dışı denge ise 36 milyar 25 milyon lira açık verdi.

Ekonomist İbrahim Kahveci'nin hesaplamasına göre Ekim itibarıyla dolar bazında 12 aylık bütçe verileri şöyle;

Gelirler: 316 milyar $, Faiz dışı giderler: 325,8 milyar $, Faiz giderleri: 49,1 milyar $, Nakit Açığı: 58,9 milyar $.

30 milyar TL’lik dev ihale AKP'li milletvekiline gitti

Ulaştırma Bakanlığı’nın 30 milyar TL’lik dev metro ihalesi açık ihale yapılmadan AKP Milletvekili Ferhat Nasıroğlu, Erdoğan’ın arkadaşı Hasan Gürsoy ile termik santralına filtre takmayan Tahir Çelik’in şirketine verildi.

Birgün'ün haberine göre, ihalenin 30 milyar 51 milyon TL bedelle Çelikler Taahhüt İnşaat-Fernas İnşaat-Güryapı Restorasyon iş ortaklığına verildiği açıklandı. Dev ihale, Kamu İhale Kanunu’nun "Doğal afetler, salgın hastalıklar, can veya mal kaybı tehlikesi gibi ani ve beklenmeyen olayların" ortaya çıkması gibi acil durumlarda kullanılması gereken tartışmalı 21/B maddesinde düzenlenen pazarlık usulüyle yapıldı. Bu ihale maddesi, uzun yıllardır "ihaleyi istediğine verme yöntemi" olarak kullanıldığı için eleştiriliyor. 30 milyar TL’lik ihaleyi alan Fernas İnşaat’ın sahibi AKP Batman Milletvekili Ferhat Nasıroğlu ile Güryapı Restorasyon Şirketi’ni sahibi ise AKP’li Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın arkadaşı Hasan Gürsoy'un kamudan daha önce de büyük ihaleler aldıkları biliniyor.

10 genç işçiden dördü kayıtdışı

Türkiye'de 15-19 yaş aralığında 1 milyon 665 bin genç istihdamda yer alıyor. İşçileştirilen çocuk ve gençlerin yüzde 40’ı kayıtdışı istihdamda. Ancak, Kocaeli Dilovası ilçesindeki Ravive Kozmetik isimli parfüm doldurma işletmesinde meydana gelen yangında kayıtdışı, güvencesiz, ucuz işgücüne dönüştürülen 18 yaşının altındaki 3 genç kadının ölümü Türkiye’deki çocuk işçiliğinin aynası oldu.

TÜİK’in hanehalkı işgücü istatistikleri, 15-19 yaş arasındaki gençlerin işgücü içindeki konumunu gözler önüne seriyor. TÜİK’in yılın ikinci çeyrek dönemine ilişkin işgücü istatistiklerine göre 15-19 yaş grubundaki gençlerin 1 milyon 665 bini istihdamda, 281 bini ise iş arıyor. Bu gençlerin 674 bini kayıt dışı çalıştırılıyor. Toplam istihdam içerisinde kayıt dışı istihdam oranı yüzde 25,9 olurken 15-19 yaş aralığındaki istihdamda yer alan gençlerin yüzde 40’ının kayıt dışı çalıştırıldığı belirlendi.

Kayıt dışı istihdamın 8 milyon 464 bin civarında olduğu göz önüne alındığında kayıtdışı çalıştırılan her 100 kişiden 8’ini 15-19 yaş grubundakiler oluşturuyor.

Yeni yükle 300 bin işyeri kepenk indirir

Türkiye Esnaf ve Sanatkârları Konfederasyonu (TESK) Genel Başkanı Bendevi Palandöken, esnafın basit usulden gerçek usule geçiş sürecine hazırlıksız yakalandığını belirtti. Palandöken, “250 ila 300 bin işyeri kapanmak zorunda kalacak” dedi.

Palandöken, esnafın yeni vergi sistemine uyum sağlaması için yeterli sürenin tanınmadığını vurgulayarak şunları kaydetti: “Bir taraftan muhasebe ücretleri, diğer taraftan e-hacizler ve vergi mevzuatındaki değişiklikler derken esnaf artık iş yapamaz hale geldi.”

Uygulamanın yürürlüğe girmesine sadece bir ay kaldığını hatırlatan Palandöken, “Hazine ve Maliye Bakanlığı en azından 1 yıl önceden tedbir alınmasına imkân sağlayabilirdi. Esnaf bu süreçte hazırlığını yapardı” ifadelerini kullandı.

Koç Holding enflasyona tur bindirdi: 9 aylık net kârı 14,4 milyar TL

Koç Holding tarafından yayımlanan finansal sonuçlara göre holding yılın 3'üncü çeyreğinde 7,6 milyar TL net kâr elde etti. Yılın ilk 9 ayında holdingin toplam net kârı ise 14,4 milyar oldu.

Koç Holding, 2025 yılının 9 ayına ilişkin finansal sonuçlarını paylaştı. Geçen yıl aynı dönemde 3,6 milyar TL zarar eden holding bu yıl ise 14,4 milyar TL kâr etti. Koç Holding 3. çeyrekte 7,6 milyar TL net kâr açıkladı. Holding geçen sene aynı dönemde 4,4 milyar TL net zarar açıklamıştı.

2025 yılının ilk 9 ayına bakıldığında holdingin konsolide satış gelirleri yıllık bazda yüzde 11,69 azalışla 1,95 trilyon TL'ye geriledi. Brüt kâr marjı 2,42 puan artışla yüzde 14,49 seviyesinde, FAVÖK marjı 1,72 puan artışla yüzde 6,12 seviyesinde gerçekleşti.

İş kollarının konsolide net kâra olan katkısına bakıldığında ise, enerji segmenti, Tüpraş’ın güçlü rafineri marjları ve operasyonel verimliliği sayesinde 9,7 milyar TL ile toplam kârın yaklaşık yüzde 67’sini oluşturdu. Otomotiv segmenti, Ford Otosan ve Tofaş’ın yüksek üretim hacmi ve ihracat desteğiyle 11 milyar TL konsolide net kâr elde etti. Dayanıklı tüketim segmenti Arçelik’in Avrupa pazarındaki zayıf talep ve Whirlpool muhasebe düzeltmeleri nedeniyle 3,3 milyar TL zarar etti. Finans segmentinde Yapı Kredi’nin tek seferlik muhasebe etkileriyle 711 milyon TL zarar kaydedildi. Diğer iştirakler grubu ise 2,4 milyar TL zarar ile toplamı aşağı çekti.

Ekim'de en çok altın kazandırdı, borsa yolda bıraktı

TÜİK Ekim ayına ilişkin Finansal Yatırım Araçlarının Reel Getiri Oranları raporunu yayımladı. Raporda yer alan verilere göre, Ekim ayında en yüksek artış "yurt içi üretici fiyat endeksi (Yİ-ÜFE) ile indirgendiğinde yüzde 13,63; tüketici fiyat endeksi (TÜFE) ile indirgendiğinde ise yüzde 12,61 oranlarıyla" külçe altında gerçekleşti.

Altını, mevduat faizleri ve Devlet İçi Borçlanma Senetleri takip etti. Dolar ve euro ise ekim ayında kaybettiren yatırım araçları oldu.

Raporda "Yİ-ÜFE ile indirgendiğinde; yatırım araçlarından, mevduat faizi (brüt) %1,50 ve Devlet İç Borçlanma Senetleri (DİBS) %0,79 oranında yatırımcısına reel getiri sağlarken; Amerikan Doları %0,41, Euro %1,23 ve BİST 100 endeksi %3,96 oranlarında yatırımcısına kaybettirdi. TÜFE ile indirgendiğinde ise mevduat faizi (brüt) %0,59 oranında yatırımcısına reel getiri sağlarken;  DİBS %0,12, Amerikan Doları %1,31, Euro %2,12 ve BİST 100 endeksi %4,82 oranlarında yatırımcısına kaybettirdi" ifadelerine yer verildi.

Yatırımcı tercihi değişiyor: 10 ayda 324 bin yatırımcı borsadan çıktı

Yılın ilk 10 ayında 324 bin yatırımcı borsadan çıkış yaptı. Güvenli liman arayışına giren yatırımcılar, ağırlıklı olarak yatırım fonları ve devlet tahvillerine yöneldi. Borsada yatırımcı sayısındaki gerileme devam ederken, fon ve tahvil piyasalarında artış dikkat çekti.

MKK verilerine göre, Ekim ayı itibarıyla pay senedi bakiyeli yatırımcı sayısı 6,5 milyona geriledi. Böylece yılın başına göre yaklaşık yüzde 4,75 oranında düşüş yaşandı. Ocak ayında 6 milyon 824 bin olan yatırımcı sayısı, Ekim sonunda 6 milyon 277 bine indi. Nisan’dan Eylül’e kadar süren kesintisiz düşüş eğilimi, Ekim ayında kısmi bir toparlanma gösterdi.

Ekonomist Prof. Dr. Şenol Babuşçu durumu, "Güven zayıf, riskten kaçış, daha güvenli araçlara yönelimi güçlendiriyor" sözleriyle değerIendirdi.

ABD'den 7 Türk şirketine yaptırım kararı

ABD, İran'ın balistik füze ve insansız hava aracı tedarik zincirinde yer aldıkları gerekçesiyle 7'si Türkiye'de olmak üzere 32 kişi ve kuruluşa karşı yaptırım kararı aldı.

ABD Hazine Bakanlığı'nın dün akşamki açıklamasına göre yaptırım listesinde İran, Türkiye, Birleşik Arap Emirlikleri, Çin, Hong Kong, Hindistan, Almanya ve Ukrayna'da faaliyet gösteren 32 kişi ve şirket yer aldı. Bu kişi ve şirketlerin, İran'ın füze ve insansız hava aracı (İHA) programına devamını sağlayan tedarik zincirleri içinde yer aldığı belirtildi.

Açıklamada Hong Kong merkezli Qian Xi Long ve Hin Yun adlı şirketlerin, İran'ın Shahed-131 ve Shahed-136 İHA'larında kullanılan motorları üreten Mado adlı kuruluşun tedarik ağında yer aldığı belirtildi. Hong Kong merkezli iki şirket Türkiye'de kurulu Arkedya Gıda, Intro Oto Yedek Parça, Own Uçar Gıda, Royal Yapı İnşaat, Loris Turizm, Özkam Nakliyat ve Artaş Gümrükleme şirketlerinden yüz binlerce dolar tutarında ödeme aldığı ifade edilerek söz konusu şirketler yaptırım listesine alındı.

ABD'de hükümet açıldı ama normalleşme zaman alacak

ABD’de 43 gün süren hükümet kapanması sona erdi; normalleşme süreci haftalar alabilir. Federal çalışanlar maaşlarına kavuşuyor, ancak sağlık ve sosyal yardımlarda yeni kesintiler gündemde. Ülke tarihinin en uzun kapanması olarak kayda geçen süreç, 12 Kasım'da sona erdi.

Kapanma süresince sosyal yardımlardan hava trafiğine, çalışan maaşlarından müze ve parkların kapatılmasına kadar pek çok alanda ciddi aksaklıklar yaşandı. Federal kurumlar yeniden faaliyete geçse de, milyonlarca Amerikalının hayatının normale dönmesi zaman alacak.

1 Ekim’den bu yana yüz binlerce federal çalışan ya ücretsiz izne çıkarılmış ya da maaş almadan çalışmaya devam etmişti. Çoğu, ev tamirlerinden çocuklarının aktivitelerine kadar harcamalarını kısmak zorunda kaldı. Bazıları ise kira ve gıda gibi temel ihtiyaçlarını karşılamak için acil kredi çekti.

Yeni bütçe anlaşmasıyla birlikte çalışanlar hem düzenli maaşlarını almaya başlayacak hem de kapanma döneminde ödenmeyen ücretleri geriye dönük olarak tahsil edecek. Ayrıca, kapanma sırasında yapılan personel kesintilerinin geri alınması da yasayla güvence altına alındı.

ABD'de enflasyon yeniden yüzde 3'e çıktı, ancak yine de kontrol altında

ABD'de Eylül ayında tüketici fiyatları yüzde 0,3 arttı ve bu da yıllık enflasyon oranını yüzde 2,9'dan yüzde 3'e yükseltti. Bu oran Ocak ayından bu yana en yüksek seviye.

Enflasyonun yeniden yüzde 3'e geri dönmesi, Merkez Bankası'nın (FED) politika faizi indirimlerine nasıl yansıyacağı merak edilirken, "bu oranın normalden yüksek, ancak kontrolden çıkmış olmadığı" yorumlanıyor.

Benzin fiyatlarının, gıda, konut, elektrik ve gümrük vergisi uygulanan mallar gibi alanlarda görülen artışlarla birlikte geçen ay enflasyondaki artışa katkıda bulunması bekleniyordu.

Ekonomistler, enflasyonun hız kazanmaya devam etmesini, aylık yüzde 0,4 ve bir önceki yıla göre yüzde 3,1 artmasını bekliyordu.

ABD petrol fiyatı tahminini yükseltti

ABD Enerji Enformasyon İdaresi (EIA), küresel petrol piyasalarındaki gelişmeleri dikkate alarak bu sene ve gelecek yıl için ortalama petrol fiyatı tahminini yukarı yönlü revize etti.

EIA'nın "Kasım 2025 Kısa Dönem Enerji Görünümü Raporu"na göre bu yıl için Brent türü ham petrolün ortalama varil fiyatının 68,76 dolar seviyesinde olacağı öngörülüyor. Fiyat, önceki raporda 68,64 dolar olarak tahmin edildi.

Batı Teksas türü (WTI) ham petrolün ortalama varil fiyatının ise 65,15 dolar olacağı değerlendiriliyor. WTI için geçen ay yapılan fiyat tahmini 65 dolardı.

EIA, gelecek yıl için ise ortalama varil fiyatını Brent petrolde 54,92 dolar, WTI'da 51,26 dolar olarak tahmin ediyor. Önceki raporda Brent petrolün ortalama varil fiyatı 52,16 dolar, WTI ham petrolün varil fiyatı ise 48,50 dolar olarak öngörüldü.

Fiyatlarda yapılan yukarı yönlü revizyonda Çin'in stratejik petrol rezervlerini artırmak için sürdürdüğü yüksek hacimli alımlar ve Rusya'ya yönelik yeni yaptırımların üretimi sınırlama olasılığı etkili oldu.

Çin'den Trump'ı memnun edecek geri adım

Pekin yönetimi, ABD Başkanı Donald Trump ile Çin Devlet Başkanı Şi Cinping'in, 30 Ekim'de Güney Kore'nin Busan şehrinde yaptığı görüşmede vardıkları uzlaşmaya uygun olarak, nadir toprak elementlerinin ihracatını kontrolüne yönelik aldığı tedbirleri 10 Kasım'dan itibaren bir yıllığına erteleyeceğini bildirdi.

Çin Ticaret Bakanlığından yapılan açıklamaya göre, 9 Ekim'de açıklanan ulusal güvenlik açısından hassas görülen bazı ham ve mamul madde türlerinin ihracatına yönelik kısıtlamalar uygulamasını, 10 Kasım 2026 tarihine dek ertelendi. Kısıtlamaların odağında nadir toprak elementleri ve bağlantılı üretim teknolojileri yer almıştı.

 

Haftanın diğer önemli gelişmeleri kısaca şöyle:

• TÜİK, 2025 yılı Eylül ayı ciro endekslerini açıkladı. Sanayi, inşaat, ticaret ve hizmet sektörleri toplamında ciro endeksi, eylülde geçen yılın aynı ayına göre yüzde 37,5, bir önceki aya göre yüzde 4,6 oranında arttı.
• TÜİK, 2025 yılı Eylül ayı ticaret satış hacim endeksi verilerini açıkladı. Ticaret satış hacmi eylülde yıllık yüzde 10,3, aylık yüzde 4,7 oranında artış kaydetti.
• Evrensel gazetesinde yer alan analizde, bankaların dokuz ayda elde ettiği 700 milyar kârın 500 milyardan fazlası tüketici kredileri faizinden elde ettiği vurgulandı. Tüketici kredilerinden elde edilen bunca yüksek kâra karşın bankaların kullandırdığı toplam kredilerin içinde bireysel kredilerin payı sadece yüzde 39.
• Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası Birinci Başkan Yardımcısı Greg Guyett, 2025 yılında Türkiye'deki yatırımlarının 2,2 milyar Euro'ya ulaştığını söyledi. Guvett, "Yatırımlar kurumsal, küçük ve orta ölçekli işletmeler, finansal kuruluşlarla ortaklıklarımız, enerji, altyapı ve inovasyon alanlarında olmak üzere 42 farklı projeye yapıldı" dedi
• Euro Bölgesi'nde sanayi üretimi, Eylül ayında önceki aya göre yüzde 0,2 yükselirken, piyasa beklentilerinin altında kaldı. Sanayi üretimi, Eylül'de geçen yılın aynı ayına göre yüzde 1,2 arttı.
• Çin borsa endeksleri teknoloji ve otomotiv sektörü öncülüğünde yükseliyor. Şanghay bileşik endeksi 13 Kasım Perşembe günü 4.029,5 puan ile 2015'ten bu yana en yüksek seviyesine çıktı. Devletin batarya sektörüne destek için kapsamlı bir plan açıklaması bekleniyor.
• Uluslararası Hububat Konseyi, dünya tahıl üretiminde son 10 yılın en keskin artışıyla tüm zamanların en yüksek rakamı olan 2 milyar 425 milyon tona ulaşılacağını öngördü.
• Rabobank’ın raporuna göre bol hasatların küresel arz fazlasını artırmasıyla kahve ve kakao fiyatlarının 2026’da gerilemesi öngörülüyor. Bu yıl rekor seviyeleri gören arabica kahve fiyatlarının 2026’da 2,50–3,50 dolar aralığında dengelenmesi bekleniyor.
• İngiltere'de işgücü piyasası alarm veriyor. Temmuz-Eylül döneminde işsizlik oranı yüzde 5'e yükselerek 2021’deki pandemi döneminden bu yana en yüksek seviyesini gördü. Bu oran, önceki üç ayda yüzde 4,8'di. Bordrolu çalışan sayısı da toplamda 30,3 milyona geriledi.