Dünya yedincisi, Avrupa birincisi %35 enflasyona methiye…

 Levent Gürses

Ekonominin en yakıcı sorunu enflasyon ve faizler olmayı sürdürüyor. TÜİK, önceki hafta Haziran ayında tüketici enflasyonunun yüzde 35,05’e düştüğünü açıkladı. Mayıs’ta yüzde 35,41’di.

Başta Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek olmak üzere, dünyanın yedinci, Avrupa’nın birincisi bu orana methiyeler yapıldı.

Mehmet Şimşek, enflasyonun hızla gerilediğini belirterek, “Programımız kapsamında, enflasyonun 2027’de tek hanelere inmesini hedefliyoruz. Oldukça iyi ilerleme sağlıyoruz. Geçen yıl enflasyon, yüzde 72 seviyesindeydi. Şu anda yüzde 35’te” dedi.

Oysa Türkiye, yüzde 35’le dünyada tüketici enflasyonunda yedinci sırada yer alıyor. Sıralama şöyle: Venezüela: yüzde 172, Zimbabwe: yüzde 92,5, Filistin 47,5, Burundi: yüzde 45,5, Arjantin: yüzde 43,5, İran: yüzde 38,7...

Ayrıca Avrupa’nın en yüksek enflasyonuna sahip ülkeyiz. Türkiye’yi yüzde 15,9 ve yüzde 9,9 ile savaş altındaki Ukrayna ile Rusya izliyor.

Gıda enflasyonunda OECD ülkeleri arasında açık ara birinciyiz ve ikinci ülke Letonya ile aramızda 25 puan fark var.

Haziran’da enflasyon yüzde 35’e gerilese de bu oran Merkez Bankası’nın yılsonu için öngördüğü yüzde 24 tahmininin oldukça üzerinde seyrediyor. Üstelik hissedilen enflasyon bunun çok daha üzerinde.

Ayrıca, enflasyonun tek haneye düşeceğini öngören bir kurum yok şimdilik... IMF gelecek yıl yüzde 22,8’e, 2027’de yüzde 16,5’e düşeceğini tahmin ediyor. 2028, 2029 ve 2030 için de yüzde 15 tahmini yapıyor. Dünya Bankası enflasyonun 2026’da yüzde 18’e, 2027’de yüzde 13’e düşeceğini öngörüyor.

 

Deutsche Bank: Merkez Bankası, Temmuz’da 3,5 puan faiz düşürebilir

Deutsche Bank, Merkez Bankası’nın Temmuz ayında 350 baz puanlık faiz indirimiyle gevşeme sürecine başlayabileceğini öngördü. Bunun ardından ardından yılın kalanında üç toplantıda toplam 250 baz puanlık ilave indirim yapılabileceği tahmin ediliyor. Böylece yıl sonunda politika faizinin yüzde 35 seviyesine ulaşacağı öngörülüyor. Banka, “Avrupa, Orta Doğu ve Afrika 2. Yarı Görünümü” başlıklı raporunda yıl sonu için daha önce yüzde 37,5 olarak belirlediği politika faizi tahminini yüzde 35’e çekti.

Raporda, 2025’te ekonomik toparlanmanın sınırlı kalacağı, bunun da zayıf dış talep, yüksek faizler ve reel gelirlerdeki kayıplardan kaynaklanacağı ifade edildi. Buna karşın, küresel çapta artan kamu harcamalarının etkisiyle büyümenin destekleneceği belirtildi. Deutsche Bank, 2025’te Türkiye’nin yüzde 3, 2026’da ise yüzde 4 oranında büyümesini bekliyor.

Enflasyonda düşüş trendinin yıl sonuna kadar süreceğini belirten Deutsche Bank, 2025 sonunda tüketici enflasyonunun yüzde 29,5 seviyesine gerilemesini bekliyor. Bu TCMB’nin yüzde 24’lük tahmininden daha yüksek bir beklenti. Banka, 2026 sonunda ise enflasyonun yüzde 21,7’ye düşeceğini öngörüyor.

 

TL eriyor; Dolar ilk kez 40 TL’yi gördü

Döviz rezervleri azalırken, enflasyonist baskıyla dövize olan talep Türk Lirası’nın erimesine yol açıyor. ABD Doları 8 Temmuz Salı günü 40 TL’yi aştı. 2021 Kasım’ında 10 TL’yi, 2023 Mayıs’ında 20 TL’yi, geçen yıl Ocak ayında 30 TL’yi, geçen yıl Aralık’ta da 35 TL’yi geçmişti. TL hızla erime konusunda dünyanın diğer para birimleri içinde birinci. Doların rekor değer yitirdiği 2025 yılında önemli para birimlerinin neredeyse tamamı dolar karşısında değer kazanırken, Türk lirası yüzde 13 değer yitirdi. Hatırlatalım; Deutsche Bank, Goldman Sachs gibi yabancı bankaların yılsonu dolar tahmini 45 TL...

 

TL’nin reel değeri son beş ayda %7 geriledi

Türk lirasının (TL) reel değerini gösteren reel efektif döviz kuru endeksi, haziran ayında tüketici fiyat endeksi (TÜFE) bazında 1,19 puan düşüşle 69,97 seviyesine geriledi. Merkez Bankası (TCMB) verilerine göre, ocakta 75,25 ile Mart 2020 sonrası beş yılın zirvesini gören endeks, şubat, mart, nisan, mayıs ve haziran dönemini kapsayan üst üste beş ayda geriledi. Böylece TL’nin reel değeri son beş ayda toplamda yüzde 7 oranında gerilemiş oldu.

 

Haziran’da devlet tahvili, yılın ilk yarısında altın kazandırdı

TÜİK’in Haziran ayında finansal yatırım araçlarının enflasyondan arındırılmış (reel) getiri oranları verisine göre, Devlet İç Borçlanma Senetleri (DİBS), yatırımcısına Tüketici Fiyat Endeksi’ne (TÜFE) göre en yüksek reel kazancı sağlayan enstrüman oldu. DİBS, TÜFE baz alındığında ise yüzde 2,82 oranında getiri sundu. TÜFE bazlı değerlendirmede ise euro yüzde 2,59, mevduat faizi yüzde 2,06, altın yüzde 1,71 ve dolar yüzde 0,36 oranında pozitif getiri sağlarken; BIST 100 endeksi yüzde 1,10 değer kaybetti.

Yılın ilk yarısında (Ocak-Haziran) külçe altın TÜFE’ye göre ise yüzde 21,37 oranında getiri ile yatırımcısına en yüksek reel kazancı sunarken, BİST 100 endeksi TÜFE’ye göre yüzde 18,96 oranında kaybettirdi. Son bir yıllık dönemde de altın, TÜFE bazında ise yüzde 29,29 reel getiri sağlayarak listenin zirvesine yer alıyor.

Yıllık bazda TÜFE’ye göre altınla birlikte mevduat faizi pozitif ayrışarak yüzde 5,43 oranında getiri sunarken; Euro, dolar, DİBS, ve BIST 100 endeksi zarar ettirdi.

 

İşçi ücretlerinde 6 aylık kayıp 125,3 milyar TL

DİSK-AR’ın hazırladığı Ücret Kayıpları İzleme Raporu’na göre, 2025’te altı aylık resmi enflasyonun işçi ücretlerinde yarattığı kayıp 125,3 milyar TL olarak hesaplandı. Memur maaşlarındaki kayıp 41,8 milyar TL, emekli aylıklarındaki kayıp ise 51,3 milyar TL olarak tahmin edildi. Emek gelirlerindeki altı aylık toplam kayıp ise en az 218,3 milyar TL olarak hesaplandı.

 

İPA: İstanbul’da yaşamak için en az aylık 93.465 TL gelir gerekli

İstanbul Planlama Ajansı (İPA) tarafından yapılan çalışma, İstanbul’da yaşamanın maliyetinin her geçen gün arttığını ortaya koydu. Yapılan araştırmaya göre, İstanbul’da yaşamanın maliyeti geçen yılın aynı ayına göre yüzde 47,13 arttı. İstanbul’da dört kişilik bir ailenin ortalama yaşam maliyeti 93.465 lira olarak hesaplandı. Araştırmada, İstanbul’da yaşamanın maliyeti bir önceki aya göre ise 1,90 arttığı ifade edildi. Böylece, İstanbul’da ortalama yaşam maliyeti, geçtiğimiz aya göre 1.743 lira artmış oldu.

İPA’nın verilerine göre, 2023 yılından bugüne İstanbul’da yaşamanın maliyetinde kesintisiz artış yaşandı. En yüksek aylık artış yüzde 9,75 ile Temmuz 2023 döneminde görüldü.

 

Yaşlı nüfusun yaşam kalitesi hızla düşüyor

65 yaş ve üstü nüfus hem ekonomik hem de psikolojik olarak daha kırılgan hale geliyor. TÜSİAD’ın hazırladığı “Yaşlılık Politikaları Araştırması: Demografik Dönüşüm ve İhtiyaçlar” raporuna göre, yaşlıların yoksulluğu 5 yılda yüzde 29 arttı.2018’de yüzde 17 olan yaşlı bireylerdeki yoksulluk oranı 2023’te yüzde 22’ye yükseldi.

Yaşlıların gelirlerinin yüzde 76’sını emekli ve dul-yetim aylıkları oluştururken, bu gelir düzeyi temel ihtiyaçları karşılamasına yetmiyor. Geçim sıkıntısı yaşayan emekliler ileri yaşına rağmen çalışmak zorunda kalıyor. Rapor 2023’te yaşlı nüfusun işgücüne katılım oranının yüzde 11.3 olduğuna işaret ediyor.

Türkiye’nin yaşlı nüfus oranı 2010’da yüzde 7.1 iken, 2023’te yüzde 10’a çıktı. 2040’ta bu oranın yüzde 16.3’e ulaşarak Türkiye’nin ‘yaşlanmakta olan toplumdan’ ‘yaşlı topluma’ dönüşmesi bekleniyor. Buna rağmen yaşlılara yönelik sosyal politikalar, ihtiyaçları karşılamada yetersiz kalıyor. 2020’den 2023’e kadar, yaşlı bireylerin sağlık hizmetlerinden memnuniyeti yüzde 84’ten yüzde 73’e düştü. Mutlu olduğunu belirten yaşlıların oranı 2018’de yüzde 61 iken, 2023’te yüzde 56’ya düştü.

 

Kredi kartı borcunu ödeyemeyenlerin sayısı artıyor

Bireysel kredi veya kredi kartı borcundan dolayı yasal takibe intikal etmiş kişi sayısı yükselirken yılın ilk 6 ayında icra dairelerine neredeyse 5 milyon yeni icra iflas dosyası geldi. Türkiye Bankalar Birliği verilerine göre, Mayıs ayında bireysel kredi kartı borcundan dolayı yasal takibe intikal etmiş kişi sayısı 162 bin 617 oldu. Bireysel kredi borcunu ödeyemeyerek takibe alınan sayısı da 171 bin 123 olarak açıklandı. Yılın ilk 5 ayında bu borçları ödeyemeyen kişi sayısı, geçtiğimiz yılın aynı dönemine göre yüzde 39 artarak 1 milyon 38 bin 700 kişiye ulaştı. Tasfiye olunacak alacaklar mayıs ayında bir önceki yıla göre yüzde 177 artış ile 199 milyar TL oldu.

 

Her 3 memurdan 2’si sendikalı

Memurların yüzde 76,88’i sendikalı ve toplam 3 milyon 16 bin 495 memurdan 2 milyon 319 bin 157’sinin sendika üyeliği bulunuyor. Memur-Sen 1 milyon 78 bin 831 ile en fazla üyeye sahip konfederasyon olurken, Türkiye Kamu-Sen’in 560 bin 60, KESK’in 166 bin 266 üyesi bulunuyor. “Eğitim, Öğretim ve Bilim Hizmetleri”, 976 bin 80 sendikalı memur sayısıyla örgütlülüğün en fazla olduğu hizmet kolu oldu.

 

Konkordato başvurularında %163 artış

Finansmana erişimdeki zorluklar, artan maliyetler ve azalan talep, şirketleri konkordato kapısına yöneltiyor. Birgün gazetesinin özel haberine göre, Ocak-Haziran döneminde 2 bin 776 firma konkordato başvurusunda bulundu. Mahkemelerce konkordato geçici mühlet kararı verilen dosya sayısı Haziran itibarıyla 1259’u buldu. 96 firma hakkında ise iflas kararı verildi.

Haziran’da konkordato başvuruları  yüzde 162,6 arttı, konkordato başvurularına 541 yeni firma katıldı. 6 ayda ise toplam sayı 2 bin 776 oldu.

Ayrıca, yılın ilk 6 ayında icra dairelerine toplam 4 milyon 955 bin 210 yeni icra ve iflas dosyası geldi.

 

Trump, 14 ülkeye mektupla gümrük vergisi oranını bildirdi

ABD Başkanı Donald Trump, küresel ekonominin nabız atışlarını yükselten gümrük tarifeleri konusunda yeni açıklamalar yaptı. Trump, bazı ülkelere gümrük vergisi oranlarını belirleyen tarife mektuplarını gönderdiklerini, bunun nihai teklifleri olduğunu belirterek, “Ama farklı bir teklifle gelirlerse ve ben de beğenirsem yaparız” dedi.

Trump, Japonya ile Güney Kore’ye 1 Ağustos’tan itibaren sektörel tarifelerden ayrı olarak yüzde 25, Malezya, Kazakistan ve Tunus için yüzde 25, Güney Afrika ve Bosna Hersek için yüzde 30, Endonezya için yüzde 32, Bangladeş ve Sırbistan için yüzde 35, Kamboçya ve Tayland için yüzde 36, Laos ile Burma için yüzde 40 gümrük vergisi uygulanacağını bildirdi.

Yüksek oranlardan kaçınmak için başka ülkeler üzerinden aktarılan malların daha yüksek tarifelerle karşılaşacağına dikkati çeken Trump, misilleme durumunda ise yüzde 25’lik tarife oranının artacağını kaydetti.

Tarife erteleme süresinin uzatıldığı 1 Ağustos tarihinin kesin olup olmadığına dair soruya, “Kesin diyebilirim ama yüzde 100 kesin değil. Eğer ararlarsa ve ‘Farklı bir yol izlemek isteriz.’ derlerse buna açık olacağız” cevabını verdi.

 

Petrol fiyatlarına üretim artışı baskısı

OPEC+ grubunun üretim artışı kararı petrol fiyatlarının geri çekilmesine neden oldu. OPEC+ grubu üyesi 8 ülke, ağustos ayında petrol üretimini temmuz ayına göre günlük 548 bin varil artırma kararı aldı. OPEC+ grubunun üretim artışı kararı üzerine Eylül vadeli Brent petrolün varili, 67,22 dolara kadar inse de 9 Temmuz Çarşamba günü 69,99 dolardan işlem görüyor. Brent petrolde teknik olarak 76,96 doların direnç, 63,07 doların destek olarak izlenebileceği ifade ediliyor.

 

HSBC: İkinci yarıda yatırımcıların başını ağrıtacak beş gelişmeye dikkat

Britanya merkezli banka HSBC, yılın ikinci yarısında yatırımcıların başını ağrıtacak beş gelişmeye dikkat çekti. HSBC uzmanlarına göre, 2025'in ikinci yarısının ilk günlerinde birçok yatırımcı iyimser görüşleri yaygın olarak benimsedi ancak bu görüşler tersine dönerse piyasaları savunmasız bırakabilir.

HSBC, müşterilerine gönderdiği bir notta, riskli varlıklarda "geniş tabanlı bir erimenin" devam ettiğini, ancak hisse senetlerindeki hızlı sıçramanın piyasanın temel dinamiklerinden ziyade yatırımcı coşkusuyla desteklendiğini bildirdi.

HSBC, kapsamlı bir ABD bütçe tasarısının kabul edilmesi, Beyaz Saray'ın gümrük vergileri müzakereleri, nispeten düşük Hazine tahvili getirileri ve dirençli işgücü talebinin yılın ikinci yarısında gündemi belirleyecek gelişmeler olduğunu belirtti.

 

Trump’tan BRICS ülkelerine tehdit; ek %10 gümrük vergisi

ABD Başkanı Trump, Brics bloğunun “Amerikan karşıtı politikalarını” benimseyen ülkelere yüzde 10 ek gümrük vergisi uygulanacağını açıkladı. Trump, kendisine ait Truth Social sitesinden paylaştığı mesajda “Brics’in Amerikan karşıtı politikalarına uyan herhangi bir ülkeye ek yüzde 10 gümrük vergisi uygulanacak. Bu politikada hiçbir istisna olmayacak” dedi. Brezilya, Rusya, Hindistan, Çin ve Güney Afrika’nın başını çektiği Brics grubu daha sonra yeni katılımlarla genişledi. Türkiye geçen yıl Brics üyeliği için başvuruda bulunmuştu ancak Trump’ın ocak ayında başkanlığa dönüşü sonrasında Ankara’da Brics ile ilgili yeni bir adım gelmedi.

Trump ayrıca, ülkesinin önümüzdeki günlerde birkaç ülkeyle ticaret anlaşmasına varacağını ve anlaşmaya varmayan ülkelerin tabi olacağı gümrük vergilerinin ne kadar artacağının 9 Temmuz’a kadar bu ülkelere bildirileceğini söyledi. Trump, yüksek gümrük vergilerinin 1 Ağustos’ta yürürlüğe gireceğini de açıkladı.

 

Bağış yapınca Bill Gates’in serveti azaldı, 12’inci en zengin oldu

Microsoft’un kurucusu Bill Gates’in serveti yaptığı bağışların ardından 52 milyar dolar eriyerek 175 milyar dolardan 124 milyar dolara geriledi. Gates, böylece Bloomberg Milyarderler Endeksi’nde beşinci sıradan 12’nci sıraya düştü. Gates’in eski asistanı ve Microsoft’un eski CEO’su Steve Ballmer ise 172 milyar dolarlık servetiyle onu geçti ve beşinci sıraya yükseldi.

Yeni hesaplama sonrası Gates, Alphabet’in kurucuları Larry Page ve Sergey Brin, Nvidia CEO’su Jensen Huang ve arkadaşı Berkshire Hathaway CEO’su Warren Buffett’ın gerisinde kaldı. Gates’in Mayıs ayında servetinin 108 milyar dolar olduğunu ve tüm servetini 20 yıl içinde Gates Vakfı aracılığıyla bağışlamayı taahhüt ettiğini belirtmişti.

 

Avrupa Merkez Bankası: Faiz oranlarımız yeterli

ECB Başkanı Lagarde, mevcut faiz oranlarının enflasyon hedefiyle uyumlu olduğunu ve yüzde 2 seviyesindeki fiyat istikrarını korumakta kararlı olduklarını söyledi. Enflasyonda yıllar süren iniş çıkışların ardından nihayet Euro Bölgesi’ne istikrarın geldiğini belirten Lagarde, “Kararlılığımız, taahhüdümüz ve görevimiz fiyat istikrarını korumaktır. Fiyat istikrarı yüzde 2 enflasyon seviyesindedir. Bunu gerçekleştirdik, enflasyon yüzde 2 olarak ölçülüyor ve bunu yapmaya devam edeceğiz” dedi. Lagarde ayrıca, ABD’nin korumacı ticaret politikalarına karşı AB iç pazarının güçlendirilmesi gerektiğini vurguladı.

 

Bulgaristan, Euro’ya doğru bir adım daha attı

Avrupa Parlamentosu, Bulgaristan’ın 1 Ocak 2026’da Euro’ya geçişini destekledi. AP Genel Kurul oturumunda, Bulgaristan’ın gelecek yıl başında Euro’ya resmen geçiş için gereken kriterleri karşıladığını doğrulayan rapor, 531 “Evet”, 67 “Hayır” oyu ile kabul edildi.

Böylece, AP milletvekilleri, Bulgaristan’ın 1 Ocak 2026’da Euro Bölgesi’ne dahil olmak için gerekli şartları yerine getirdiği yönünde görüş vermiş oldu. Geçen ay, AB Komisyonu ve ECB, 2007’den beri AB üyesi olan Bulgaristan’ın hazır olduğunun tespit edildiğini bildirmişti.

 

Haftanın diğer önemli gelişmeleri şöyle:

 

• İSO’nun “İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu-2024” araştırması açıklandı. Rapor, küçük ve orta ölçekli sanayi firmalarının üretimde dirençli duruşuna rağmen kârlılıkta ciddi bir bozulma yaşandığını ortaya koydu.

 

• MÜSİAD Başkanı Burhan Özdemir, yılsonu dolar beklentilerinin ihracatçı açısından 45’in altına düşmemesi gerektiğini söyleyerek “Faiz indirimi temmuzda değil eylülde gerçekleşirse çok geç olur” dedi.

 

• İnşaat malzemesi üretimi nisanda yıllık bazda yüzde 15,3 artış gösterirken, üretim artışı 23 alt sektörün 21’ine yansıdı. Deprem bölgesindeki faaliyetlerle toplam inşaat harcaması 1,5 trilyon liraya ulaşırken, haziranda mevcut işler ve siparişlerde gerileme yaşandı.

 

• Kültür ve Turizm Bakanlığı Vakıflar Genel Müdürlüğünce (VGM) verilen; en az yüzde 40 ve üzeri engellilik raporu bulunanlar ile anne ve babası hayatta olmayan ihtiyaç sahibi çocuklardan toplamda 6 bin 946 yurttaşın yararlandığı “yetim ve engelli muhtaç aylığı”, 6 bin 340 liradan 7 bin 326 liraya yükseltildi.

 

• 2025’in ilk yarısında dünya genelindeki teknoloji şirketleri 72 bin kişiyi işten çıkardı. Microsoft ve CrowdStrike gibi devler, yeniden yapılanma ve yapay zekâ adaptasyonu gerekçesiyle binlerce çalışanla yollarını ayırıyor.

 

• Euro Bölgesi’nde yatırımcı güveni Temmuz ayında 4,5 puana çıkarak son 40 ayın en yüksek seviyesine ulaştı. Ekonomik toparlanma sinyalleriyle birlikte resesyon endişeleri gerilerken, Almanya’da da yatırımcı güveni Ukrayna savaşı öncesi seviyelere yaklaştı.

 

• Almanya’da sanayi üretimi Mayıs 2025’te yüzde 1,2 artarak toparlanma sinyali verdi. Otomotiv, enerji ve ilaç sektörleri yükselişe öncülük ederken, enerji yoğun alanlardaki düşüş dikkat çekti.

 

• ABD Başkanı Trump, Kongre’den geçen kapsamlı vergi indirimleri ve harcama kesintileri içeren tasarıyı imzalayarak yasalaştırdı ve “Bu yasa tasarısı muazzam bir ekonomik büyümeyi tetikleyecek ve vatandaşları ayağa kaldıracak” dedi. Yasa ile ülkenin bütçe açığının 2034’e kadar 3,4 trilyon dolar genişleyeceği tahmin ediliyor.

 

• Motorinin litresine 9 Temmuz itibarıyla 1 lira 16 kuruş zam yapıldı. İstanbul Avrupa yakasında akaryakıt fiyatları şöyle oldu: Benzin: 51,22 lira, Motorin: 53,56 lira, LPG: 26,06 lira. 4 Temmuz’da da benzin fiyatlarına 2 lira 26 kuruş, motorine 2 lira 12 kuruş ve LPG’ye 97 kuruş zam gelmişti.

 

• Yatırım fonları ve kısa vadeli mevduatta stopaj oranı arttı. Kısa vadeli Türk Lirası mevduat ve yatırım fonlarındaki stopaj oranı yüzde 15’ten yüzde 17,5’e çıktı.

 

• Hazineye kayıtlı dördü Ankara’da 33’ü İstanbul’un Beyoğlu ilçesinde yer alan toplam 37 taşınmaz özelleştirilecek.