Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) Küresel Çevre Fonu Küçük Destek Programı (GEF SGP) tarafından desteklenen, havzadaki yerel sivil toplum kuruluşları ve Gömeç Belediyesi ile birlikte Yurttaşlık Derneği’nin Eylül 2022 tarihinden bu yana yürüttüğü “Daha Çok Sorumluluk Daha Az Plastik” çalışması, havzada tarımsal üretimde kullanılan pestisit ambalajı ve sair plastik kirliliğini azaltmak için alternatif, katılımcı ve yerel bir atık yönetim modelinin tüm paydaşlarla ortaklaşa tasarlanmasını ve uygulamaya geçirilmesini amaçlıyor.

Günümüzde zirai mücadele ilaç (pestisit) ambalajlarının ve tarımsal üretimde kullanılan sair plastik malzemelerin yarattığı atık sorunu, küresel bir boyuta erişmiş durumda. Çevreye terk edilen “tehlikeli atık” sınıfındaki plastikler ve özellikle de pestisit ambalajları, toprağı ve suyu kirleterek halk sağlığı ve gıda güvenliği açısından büyük bir risk oluşturuyor.

Pestisit kullanımından kaynaklanan plastik kirliliği, tarımsal faaliyet yürütülen diğer alanlarda olduğu gibi Kazdağları ve Edremit Körfezi’nde de ekolojik varlıklar ve kırsal yaşam açısından ciddi bir tehdit yaratıyor.

Gerek havzada gerekse ülke çapında tarımsal plastik atıkların yönetimi konusunda merkezi ve yerel kamu idaresi kurumlarının yürüttüğü çeşitli uygulamalar mevcut. Çanakkale, Denizli ve Muğla’da merkezi kamu idaresinin taşra teşkilatları tarafından gerçekleştirilen yerel uygulamalar toplanan atıkların bertaraf edilmesi (yakılması) biçiminde yürütülürken, Antalya ve İzmir Büyükşehir Belediyeleri tarafından hayata geçirilen pilot uygulamalar bu atıkların geri dönüşümünü hedefliyor.

Küresel boyutta uygulanan atık yönetimi sistemlerin büyük bir kısmı ise “Genişletilmiş Üretici Sorumluluğu” ilkesi çerçevesinde geri dönüşümü esas alıyor ve böylece pestisit ve plastik kullanımını azaltmayı hedefliyor. Plastik atıkların geri dönüşümü, uluslararası gıda ve sağlık örgütleri açısından da giderek daha fazla tercih ediliyor.

Bu çerçevede Gömeç Belediyesi ve Kozaklı Tarım, 29 Eylül’de imzalanan mutabakatla plastik atıkların yönetimi konusunda yerel bir pilot uygulama başlatıyor.

Pilot çalışma alanı olarak seçilen Gömeç’te mutabakat imza törenin ardından düzenlenen “Yerel Tarımın Geleceği: Belediyelerin Rolü ve Sorumlulukları” panelinde pestisit kullanımı, halk ve çevreye olan zararları ve örnek uygulamalar konuşuldu. Gazeteci-yazar Pelin Cengiz’in moderatörlüğünde gerçekleştirilen panele Ankara Büyükşehir Belediyesi Kırsal Hizmetler Daire Başkanı Ahmet Mekin Tüzün, ÇOMÜ Ziraat Fakültesi Bitki Koruma Bölümü Öğretim Üyesi Prof Dr. Osman Tiryaki, Edremit Zeytin Üreticileri Derneği’nden Mehmet Semerci ve projenin saha sorumlusu ve Scala Blog Editörü Müge Okur sunumlarıyla katıldı.

Plastik atıkların yönetimi konusunda önemli bir pilot uygulama

Gerekli yasal prosedür tamamlandıktan sonra bu pilot uygulama kapsamında, havzada çalışan lisanslı bir geri dönüşüm şirketiyle birlikte Gömeç’in tarımsal alanlarında kullanılan zirai ilaç ambalajları geçici bir depolama merkezinde toplanarak üreticilerimize ve doğamıza zarar vermeden geri dönüşüme sokulacak. İlerleyen aşamada ise havzadaki pestisit atık kirliliğinin azaltılması için toplama konteynırlarının tüm üretim bölgelerine yaygınlaştırılması hedefleniyor.

Belediyelerin temel görevlerinden biri olan halk sağlığını ve su, toprak ve havamızın sürdürülebilirliğini korumayı amaçlayan bu uygulamanın, üretici ve tüketici bütün yurttaşlar, sivil toplum kuruluşları, tarımsal üretim firmaları, zirai ilaç bayileri ve diğer ilgililer tarafından sahiplenilmesi kritik bir önem taşıyor.

Mutabakatın tarafları, her aşamada kamuoyunu bilgilendirmeye, bu uygulamayı önce havzada ve ardından çevrede yaygınlaştırmaya, suyumuzu, toprağımızı ve havamızı daha temiz tutarak halk sağlığını korumaya kararlı olduklarını bildiriyor.

Hazırlayan: Müge Okur