Ben Bernanke uyardı:

Hızlı enflasyon, gelecekte merkez bankalarının fiyatları kontrol etmesini zorlaştırabilir

ABD Merkez Bankası (Fed) eski Başkanı Ben Bernanke, dünya genelinde son dönemde yaşanan hızlı enflasyonun, merkez bankalarının gelecekte fiyatları kontrol etmesini zorlaştırabileceği uyarısı yaptı.

Yeni Zelanda Merkez Bankası'nın, Başkent Wellington'da düzenlediği "Enflasyon Hedeflemesi Konferansı"nda konuşan Bernanke, Covid-19 pandemisinin ardından yaşanan genel enflasyon artışının davranışları etkileyeceğine kuşku olmadığını söyledi.

Bernanke, “Bence, enflasyon (artışı) bazı yönlerden enflasyon kontrolünü biraz daha zorlaştıracak çünkü şirketler fiyatları artırmayı daha kolay bulabilir, tüketicilerin direnci azalabilir, insanlar enflasyona daha duyarlı hale gelebilir ve beklentileri değişebilir” dedi.

Aynı zamanda Bernanke, merkez bankacılarının fiyatların tekrar yükselmesine izin verme konusunda daha temkinli olabileceklerini de vurguladı. Petrol fiyatlarındaki şokların ekonomiyi sarsan 1970'lerde yetişkin olan Fed politika yapıcılarının gençlere göre “daha şahin” olduğunu gösteren araştırmalara atıfta bulundu ve şöyle anlattı:

“Büyükanneniz, büyük buhranı yaşamış biri olarak, asla lüks bir şeye para harcamazdı, değil mi? Her zaman tasarrufa çok önem verirdi. Yani insanların davranışları kesinlikle deneyimlerinden etkileniyor. Almanlar, Tanrı aşkına, 1923’teki hiperenflasyonu hala hatırlıyorlar.”

Bunun ne kadar sorun haline geleceğinin belirsiz olduğunu söyleyen Bernanke, “Bu önemli bir şey olmayabilir, bilmiyoruz” dedi. Yine de, ‘olanlar birçok insan için büyük bir şok oldu ve bunun olabileceğini anlamadılar. Bu tür şeyler politika ile ilgili olabilir” dedi.

Bernanke konuşmasında, son enflasyon dalgasından çıkarılan en önemli dersin, merkez bankalarının iletişiminde sonuçların en olası tahminlerden oldukça farklı olabileceği ihtimaline daha fazla ağırlık verilmesi ve gerçeklerin tahminlerden farklı olması durumunda para politikasının uygun şekilde tepki vermesi gerektiği olduğunu söyledi.

Fed'in 2021'de enflasyonun geçici olacağı yönündeki tahminine kamuoyunun dikkatini çektiğini de anımsatan Bernanke, “Enflasyonun geçici olmadığı ortaya çıkınca, bu gelişme Fed'in güvenilirliğine zarar verdi. Daha da önemlisi, temel tahmin yanlış çıktığında Fed'in vereceği tepki hakkında kamuoyu yeterince bilgilendirilmedi” diye anlattı ve ekledi:

“Geriye dönüp bakıldığında, Fed'in daha iyi bir iletişim stratejisi, temel tahminlerin geçici enflasyon öngördüğünü belirtmek, ancak diğer sonuçların da mümkün olduğunu daha güçlü bir şekilde vurgulamak ve bu sonuçların ortaya çıkması durumunda politika yapıcıların nasıl tepki vereceğini genel hatlarıyla açıklamak olabilirdi. Aynı strateji, niceliksel genişlemenin yaklaşık aynı zamanda sona erdirileceği koşulları önceden açıklamak için de kullanılabilir.”

Stanford İşletme Fakültesi’nde 1979 ile 1985 yılları arasında eğitmenlik yaptıktan sonra, New York Üniversitesi’nin misafir eğitmenlerinden biri olan Bernanke, sonrasında Princeton Üniversitesi öğretim üyesi profesörlerinden biri oldu ve 1996 ile 2002 yılları arasında üniversitenin İktisat Fakültesi'nin Dekanlığı'nı yaptı.

Princeton Profesörü Bernanke, 1929 ekonomik krizini iyi analiz edip önemli dersler çıkarmasıyla “Büyük Buhran uzmanı” olarak biliniyor. Bernanke, bu birikimiyle, 1930’ların pasif Fed’inin felaketi yaratmaya, para arzını artırmayı inatçı bir şekilde reddederek ve hayal gücü, tecrübe eksiği ile nasıl yardım ettiğini biliyordu. Bernanke ikinci depresyona fırsat vermeyecekti. Bu yüzden ABD emlak piyasalarındaki çalkantı dünyanın 75 yıldan beri en büyük finansal krizine dönüşünce trilyonlarca dolar istedi ve ekonomiye püskürttü.

Uzmanlara göre Bernanke, Fed Başkanlığı döneminde, kötü durumda olan özel şirketlerin kamusal kurtuluşuna liderlik etti, faizleri sıfıra yaklaştırdı, müşterek fonlara, hedge fonlarına, yabancı bankalara, yatırım bankacılarına, üreticilere, sigortacılara ve Fed’den nakit para almayı hayal edemeyen diğer kurumlara borç verdi, Fed’in bilançosunu üç katına çıkardı, sadece ABD mali politikasını yeniden şekillendirmedi, dünya ekonomisini kurtardı.

Bernanke, Fed’in bu aşırı paniği durdurmak için önlemler almasa ekonominin çok daha kötüye gideceğini biliyordu. Şu an ABD’de işsizlik oranı olan yüzde on; yüksek bir rakam fakat yüzde 10 ile 25 arasındaki fark çok büyük. Anemik ve negatif büyüme arasında da büyük bir fark mevcut.

Bernanke, Wall Street’teki sorumsuz devleri kurtarmaya yardım etmesinin “Main Street”teki halkı kurtarmak için olduğunu düşünüyor ve Amerikalıların anlayacağını umuyor. Finansal krizlerin nasıl global krizlere dönüşebileceğini herkesten iyi biliyor ve depresyona çok yaklaştıklarını, piyasaların bir şokta olduğunu belirtiyor. Bulundukları yerden memnun değil fakat çok daha kötüsünün olabileceğini dile getiriyor.